این نوشتار به دفاع از شخصیت محدّث مشهور شیعه، شیخ یوسف بَحرانی می پردازد و ضمن معرّفی تفکرات اصولی وی اتّهام اخباریگری به ایشان را مردود اعلام کرده و بر اساس سیره علمی او توجّه خاصّ محدّث بحرانی به مباحث اصولی و اجتهادی را ثابت می کند. پژوهش حاضردر پنج فصل سامان یافته است. نویسنده در فصل اوّل به بررسی گوشه هایی از زندگانی و حیات علمی شیخ یوسف بحرانی همچون: تولّد، نشو و نمای در بحرین، خروج از آن دیار برای تحصیل علوم دینی، هجرت علمی به ایران و عراق، آثار علمی، استادان و شاگردان ایشان می پردازد. در فصل دوم تاریخچه علم اصول فقه، جایگاه شیخ یوسف بحرانی در این علم و مراحل تکوین فکر اصولی و اجتهادی وی تبیین گردیده است. نویسنده در فصل سوم ضمن بیان خلاصه ای از افکار اصولی شیخ یوسف بحرانی به بررسی دیدگاه های وی در باره مباحث الفاظ، تخصیص، مدلول امر و نهی، دلالت امر بر وجوب و نهی بر حرمت، حجیت دلیل عقلی، توقیفی بودن احکام شرعی، مدارک احکام، مانند کتاب، سنت، اجماع، دلیل عقل و... می پردازد در فصل چهارم نیز برخی دیدگاه های کلّی شیخ یوسف بحرانی در باره اجتهاد در احکام، ظواهر کتاب و سنت، اجماع، دلیل عقلی، حجیت خبر واحد، دلالت امر و نهی، احتیاط، برائت، استصحاب و تعادل و تراجیح تشریح گردیده است. فصل پنجم به مقایسه افکار محدّث بحرانی با برخی از معاصرین وی در مباحثی همچون: حجیت دلیل عقلی، اجماع، ظواهر قرآن، حجیت خبر واحد، برائت و... اختصاص دارد و نویسنده ضمن تبیین افکار ایشان و معاصرانش از دو مسلک اخباریگری و اصولی نتیجه می گیرد: محدّث بحرانی یک مجتهد، اصولی، عقل گرا ومحدّث است، که تا اندازه ای مشئ اخباری نیز دارد.

یلاحظ الدارس تشویشا فی ابحاث العقل العملی ,تشویشا یستدعی الفحص والمتابعه ویحتاج الی کشف الغموض الذی طال هذه الفکره . لقد استبصرنا بحث العقل العملی فی کلمات علماء اصول الفقه وراینا الاهتمام الکبیر الذی یولیه الاعلام لحجیه العقل وما ترتب علی هذه الحجیه من ابحاث مفصلیه شکلت النواه الاساسیه کثیر من البحوث . لاحظنا الکثیر من الاخفاقات فی مجال التدلیل بهذه المفرده, عدنا نتسائل عن السبب ومن ثم العلاج لکن هذا الامر لم یکن متسنیا دون قراءه جاده لجذور البحث لیست فی کلام الاصولیین وانما وفد الیهم من العلوم الاخری من علوم الحکمه الخالده ومن ثم ابحاث علم الکلام