توکّل به معنای اظهار عجز از خود، و اعتماد کردن بر دیگری است؛ و در اصطلاح، به معنای تکیه بر حول و قوّه الهی می باشد. توکّل در نظام اعتقادی اسلام، بر توحید افعالی مبتنی است، و هر فردی در مراحل زندگی به توکّل نیاز دارد. در قرآن کریم و روایات متعدّدی نسبت به توکّل بر خدا سفارش شده است. بر این اساس، ایمان به خدا و یقین، از اسباب و پیش نیازهای رسیدن به مقام توکّل است. توکّل شرط ثبوت ایمان بوده، و حقیقت یقین نیز در توکّل است. بدین ترتیب، هر فردی که دارای حالت توکّل نیست، می توان منشأ آن را سستی ایمان و ضعف یقین او دانست. اگر در توکل حالت انسان نسبت به خدا، همانند حالت موکّل نسبت به وکیل باشد، این درجه اوّل توکل محسوب می شود؛ و اگر حال او با خدا همچون حال کودک با مادرش باشد این درجه دوم توکّل، و اگر خود را در برابر قدرت خدا هیچ پندارد، عالی ترین درجه توکل می باشد، که در همه امور به خدا اعتماد نموده، و کارها را به او واگذار می کند. قدرت در تصمیم گیری، رهایی از سلطه و غلبه شیطان، محبوبیت الهی، مقاومت در برابر مشکلات، آرامش و اطمینان قلبی، اعتماد به نفس، رشد و کمال انسانی، کفایت الهی، پیروزی بر دشمن، عزّت و کرامت، حسن ظنّ به عاقبت خود و بهره مندی از امدادهای غیبی، از آثار و برکات دنیوی و اخروی توکل به خدا می باشد. جدا بودن مرز توکّل از مرز تسبّب و تواکل، که به معنای اعتماد بدون تلاش و کوشش است، و همچنین پناه بردن به انزوا، از برداشت های غلطی است که از توکّل شده است؛ در حالی که توکل به خدا مستلزم کار و تلاش است. چنان که امام سجّاد( به خداوند عرض می کند که خدایا چنانم کن که فقط به تو چنگ اندازم و از تو بخواهم.