فی بحثا هذا عن الهجره فی ظِلال القرآن الکریم، نضع بعض القواعد التأسیسیّه فی هذا المجال؛ لتکون عوناً لمن یرغب أن یتوسّع فی البحث والکتابه، وقد اعتمدنا أساساً علی القرآن الکریم، وأحادیث النَّبیّ وأهل بیته الأطهار^ وسیرتهم فی التوصّل إلی المعالم الاساسیه، التی أرادها الله تعالی من الهجره والمهاجر، مع الاستفاده من الشواهد والدراسات العلمیّه الحدیثه، ومن تجربتی الشخصیه من السنین الماضیه التی قضیناها فی خدمه المهاجرین والمغتربین خارج البلدان الاسلامیه ولا سیما فی القارّه الامریکیه، وکذلک من خلال متابعه عیّنات من الظواهر التربویّه والنفسیّه والروحیّه فی أرض الاغتراب والمهجر. وقد وزّعنا هذا البحث علی فصول تسعه؛ فبعد ذکر مدخل الرِّساله والمقدمه تناولنا فی الفصل الأول: مباحث تعریف الهجره لغهً وأصطلاحاً، وخلاصه التَّعریفین وأنواع الهجره. أمّا فی الفصل الثّانی فقد تحدَّثنا عن فضل الهجره، وآثارها فی القرآن الکریم. أمّا فی الفصل الثّالث فقد تناولنا صفات المهاجرین فی القرآن الکریم، وقبس من تفسیر آیه الهجره. ثمّ تطرّقنا فی الفصل الرابع الی مباحث أحکام الهجره، لا سیما التعرّب بعد الهجره من الناحیه الفقهیه وفقاً لمذهب أهل البیت^. وعرضنا فی الفصل الخامس مباحث الهجره فی التأریخ القدیم، وبأنَّها سنَّه من سنن الأنبیاء^ ثم تطرّقنا الی بحث الدروس المستفاده من الهجره النَّبویَّه. وفی الفصل السّادس تحدثنا عن أنَّ الهجره تمثّل هویّه الامّه. وفی الفصل السّابع تطرّقنا الی رحله الهجره وکیفیَّه تمهیدها لتأسیس الدَّوله الاسلامیه. وکذلک تطرّقنا فی الفصل الثامن الی الهجره فی العصر الحاضر من خلال البحث فیها بین السلب والایجاب. وأخیراً فی الفصل التّاسع ذکرنا دوافع الهجره الحدیثه ومشاکلها، ثمَّ أفردنا بحثین مستقلّین لاهمیّتهما، وهما: الاسره المسلمه المغتربه فی مواجهه التحدیات، و الجالیه المهاجره وظاهره أنحراف القیم. ثم کلمه الختام، والمصادر، وفهرست البحث. وقد اخترنا الأسلوب المیّسر فی طرح الافکار، متجنّبین استخدام المصطلحات الغامضه والعبارات المبهمه، لتکون الاستفاده عامّه وشامله لجمیع المستویات، لا سیما المهاجرین منهم. والهدف من هذا البحث هو إبقاء الرُّوح الإیمانیَّه متّقده فی قلوب المهاجرین والمهاجرات المقیمین فی الدُّول غیر الإسلامیَّه، فنعرض الأسباب علّنا نوفّق فی تذکیر من تغافل عنها لیراجع نفسه، ویعود إلی دینه وتقالیده التی تطبّع علیها، وهذا هو الهدف الرئیسی الَّذی توخَّیناه. وسیبقی حدث الهجره المبارک حدثاً عظیماً، ووقعاً فریداً، نستلهم منه العبر، ونأخذ الدروس، ونتعلّم کیف نقیم أمّهً کما أقامها النَّبیّ العظیم وعلی طریقته الإلهیه العظیمه. لقد کانت الهجره هی التأخر الصحیح لبدایه عهد بناء الدوله الناشئه، والأمّه الواعده، وقبل ذلک کانت مجرّد دعوه، وبحث عن مأوی تنطلق منه الدعوه إلی الله تعالی. فنطّلع وإیّاکم علی هذا الحدث الالهی العظیم، وآثاره المبارکه فی الماضی لکی نشخّص الحاضر ونبنی المستقبل، کل ذلک مستلهمین المعرفه والحقیقه التی لا غبار فیها من کتاب الله الذی لا یأتیه الباطل، من بین یدیه ولا من خلفه، حیث قال تعالی: «إِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنَا الذِّکْرَ وَإِنَّا لَهُ لَحَافِظُونَ». نسأل الله تعالی أن یوفّقنا لخدمه دینه ومنهجه، ومن أمرنا بطاعتهم، وان یُحسن عواقبنا، وأن یجعل خواتیم عملنا خیرها، إنّه نعم المولی ونعم النصیر، وآخر دعوانا أن الحمد لله ربّ العالمین.

مسئله خاتمیت حضرت محمدبن عبدالله(صلی الله علیه وآله) یکی ازمسائل است که به نص قرآن و حدیث از ضروریات دین اسلام می باشد و این مسئله خاتمیت پیامبر اکرم(صلی الله علیه وآله) به اثبات رسیده است. احادیث متعدده از خاصه وعامه دلالت دارند بر خاتمیت پیامبر اسلام(صلی الله علیه وآله) وطبق آن ادله وجود مبارک پیامبر اسلام(صلی الله علیه وآله) پایان دهنده سلسله پیغمبران و رسولانی است. تفسیرها ونظریه های گوناگون و مختلف درباره خاتمیت ارائه شده است و بنده در این رساله آن ارائه و انظارهائی مختلف را بررسی نموده و نظریه صحیح را به اثبات رسانده است. اندیشمندان بزرگ اسلامی کوشیده اند که تفسیر معقولی درباره خاتمیت به عنوان تبیین وتفسیر به دست بدهند ولی نظریات خیلی از بزرگان که درباره خاتمیت ارائه نموده اند مورد اشکال قرار گرفته است. بنده در این تحقیق نظریه های شان را ارائه کرده و آن را بررسی نموده. محقق در این رساله سعی نموده که مطالب مهم این موضوع را از علماء و بزرگان دانشمندان شیعه و سنی جمع کند و آنرا به بررسی بپردازد. همانطوری از موضوع این تحقیق روشن وآشکار است، این رساله در مورد خاتمیت پیامبر اکرم(صلی الله علیه وآله)می باشد. و این رساله دارای پنج فصل می باشد. فصل اول به بحث مقدمه، کلیات این موضوع پرداخته شده و سوال های اصلی و فرعی تحقیق بیان شده مثلاً دیدگاه قرآن و حدیث درباره خاتمیت چیست؟ جامعیت وحی نزد دانشمندان اسلامی چگونه بود؟ چرا خاتمیت ضروری است. فصل دوم، درباره مفاهیم موثر دربحث خاتمیت بیان شده، در این بخش کلماتی که در این موضوع موثر بودند و ربط داشتند، از قبیل تعریف وحی، ایمان، دین، عقل، معنی لغوی و اصطلاحی خاتمیت و به اصطلاحات دیگر مثل نبوت و تعریف مختار خاتم، پرداخته شده. فصل سوم، در این فصل به ادله خاتمیت پرداخته شد و این به سه دسته تقسیم شده، دسته اول آیات مثل آیه 40 سوره احزاب «ماکان محمد ابا احد من رجالکم و لکن رسول الله و خاتم النبیین و کان الله بکل شیء علیماً» و آیه اکمال دین وغیره. و دسته دوم روایات بیان شده و بنده سعی نموده که این روایات را از طریق شیعه و سنی برای اثبات مسئله خاتمیت بیان کند. مثل حدیث ثقلین و منزلت، و دسته سوم دلیل عقل در این بحث بیان شده. فصل چهارم، در این فصل به دیدگاه دانشمندان و روشنفکران در این باب پرداخته شده ونقدهای لازم را برای آن نظریات رد شده است، مثل دیدگاه علامه اقبال و دکتر شریعتی وسروش. فصل پنجم، در این فصل به شبهات این موضوع و پاسخ به آن پرداخته و سعی شده که مهم ترین شبهات پرداخته شود.