"ربا" که به معنای اضافه گرفتن در مقابل اصل مال است، دارای دو نوع معاملی و قرضی می باشد، و هر دو از گناهان کبیره به شمار می رود. البته مواردی از آن به عنوان استثنا در فقه اسلامی ذکر شده، که از جمله می توان به ربای میان پدر و فرزند، زن و شوهر، مالک و عبد، و مسلمان و کافر اشاره کرد. اما در مجموع، ربا فعل حرامی تلقی می شود که فلسفه تحریم آن نیز ریشه کنی فقر از جامعه، مشارکت در فعالیت های اقتصادی، و اعتلای ارزش های اخلاقی در جامعه می باشد. گاهی در میان مسلمانان برای فرار از ربا، راه کارهایی مانند بیع همراه ضمیمه، توسیط کالای غیر هم جنس، هبه طرفینی، هبه زیادی، قرض و ابراء ذمه و مبادله پول با دو نام مختلف در معاملات، صورت می گیرد؛ همچنین راه کارهای دیگری مثل بیع نقد و نسیه، بیع شرط، خرید و فروش اسکناس، زیادی به سبب تغیر مکان در پرداخت قرض، زیادی دادن برای تشویق به قرض، فروش سفته، زیادی برای بیمه و دریافت کارمزد توسط بانک در قرض ارایه شده است. البته مشهور فقها با تمسک به عمومات و اطلاقات ادله معاملات و روایات خاصه، این راه کارها را جایز می شمارند، ولی برخی دیگر با استدلال به منافات این راه کارها با علت و حکمت تحریم ربا، و نبودن قصد جدی در این نوع معاملات، آن ها را حیله و حرام می دانند. بعضی دیگر نیز بین حیله های عقلانی و غیرعقلانی تفصیل قایل شده اند. دین در کنار تحریم ربا، راه های مجاز کسب سود و درآمد را بیان کرده، که می توان به تجارت در قالب بیع، اجاره، جعاله، صلح، شرکت، مضاربه، مزارعه، مساقات و قرض الحسنه اشاره کرد. همچنین می توان از معاملات بانکی، خرید و فروش اوراق بهادار، سرمایه گذاری، خرید و فروش ارز و سکه، حفظ امانات، اعطای تسهیلات بانکی در قالب قرض الحسنه، مضاربه، مشارکت مدنی، مشارکت حقوقی، فروش اقساطی، معاملات سلف، اجاره به شرط تملیک، مزارعه، مساقات، جعاله و خرید دین، نام برد.