نام پژوهشگر: جمال الیابس

جنبش های اسلامی مراکش و مشارکت سیاسی "توحید و اصلاح" و "عدل و احسان"
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تهران - دانشکده حقوق و علوم سیاسی 1388
  جمال الیابس   علیرضا صدرا

دوجنبش اسلامی مراکش (توحید و اصلاح) و دیگری (عدل و احسان) امروز از فعلان سیاسی مهم و موثر در فضای سیاسی مراکش می باشند. و در طول تاریخ این دوتا جنبش وقایع و صحنهای سرنوشت ساز در عملکرد سیاسی آنها شاهد بودند.رغم از صفاتهای و و ویژگیهای مشترک بین این دوتا جنبش مانند داشتن یک هدف است و آنست که برقرار خلافت اسلامی، و داشتن حکومتی که مقررات و تشریعات اسلامی را رعایت کند، همچنین هر دو جنبش براساس مرجعیت اسلامی خود را معرفی می کنند. اما یک فرقی بین آنها وجود دارد که تا امروز مانع از اینکه این دوجنبش در یک جنبش ذوب و با هم متحد شوند.این فرق مشارکت سیاسی می باشد، و منظور از مشارکت سیاسی اینست که در مختلف موسسات دولت تشریعی یا تنفیذی باشد یا در مجالس محلی شهرستانها شرکت داشته باشند.این نوع مشارکت سیاسی که جنبش اسلامی (توحید و اصلاح) را انتخاب کرد، و به همین منظور حزب سیاسی خود را (عدالت و توسعه) ایجاد کرد، و وظیفه این حزب مسایل سیاسی کشور می باشد، اما مسایل دینی و تبلیغی از وظایف جنبش می باشد. اما جنبش اسلامی (عدل و احسان) به رهبری شیخ عبدالسلام یاسین هرگونه مشارکت سیاسی با آن مفهوم بالا نمی پذیرد و از تاریخ تاسیس این جنبش تا امروز از مشارکت در انتخابات یا نوع همکاری با دولت خوداری می کند. و در تعلیل این خط مشی که هدف از مشارکت سیاسی آنست که اصلاحاتی را ایجاد شود اما تا وقتی که کل سلطه و قدرت در دست یک شخص باشد پادشاه و سایر موسسات تابع بلکه مطیع او می باشد پس مشارکت سیاسی معنی ندارد. اما جنبش (عدل و احسان) مسیر دیگری انتخاب کرد و آنست مشارکت سیاسی اعتراضی و عدم همکاری با دولت است. این جنبش هیچگاه از مسایل سیاسی کشور غایب نبود و با آن طیف وسیعی از پیروان خود به طور مستقیم در تصمیمات و سیاست داخلی دولت تاثیر دارد، هرچه دولت تا امروز این جنبش را برسمیت نمی شناسد. همچنین فراموش نکنیم اثر بزرگی بنیانگذار انقلاب اسلامی ایران امام خمینی را در مراکش و در عملکرد این دو جنبش، چون الگوی همه فعالان اسلامی سیاسی در جهان اسلامی گشته است. و امام بود که امید همه اسلامی گراها در داشتن حکومت اسلامی را محقق و در واقع ارایه کرده است. لذا در هنگام انقلاب اسلامی 1979 مراکش از تبعات این حدث مهمی بی اثر نمانده است.