نام پژوهشگر: ابوالحسن شگری

"شواهد قرآنی در مغنی اللبیب از بحث همزه تا أن المفتوحه الهمزه الساکنه النون"
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه جامعه المصطفی العالمیه - دانشکده الهیات و معارف اسلامی 1385
  ابوالحسن شگری   غلامعلی صفایی بوشهری

رساله حاضر دارای یک مقدمه و چهار فصل به شرح ذیل می باشد: مقدمه: مقدمه مشتمل به هدف تحقیق، پیشینه و سابقه تحقیق، زندگی نامه ابن هشام، جایگاه مغنی اللبیب از دیدگاه علما، ادب و روش نگارش این کتاب ارزشمند می باشد. فصل اول: در فصل اول 9 آیه مورد بررسی قرار گرفته است. نخستین آنها، آیه نهم سوره زمر می باشد که مورد بحث در آن همزه(امن هو قانت) است که در صورت تخفیف میم بین مفسرین و ارباب ادب اختلاف است که آیا همزه مذکوره برای ندا است یا برای استفهام. به نظر فرا همزه در این مورد برای ندا است و باقی نحویین معتقدند که همزه برای استفهام است و در صورتی که همزه برای استفهام باشد نیز دو وجه محتمل است: الف) همزه برای استفهام تصوری باشد: بنابراین وجه در آیه شریفه دو چیز محذوف است: خبر "من" که کلمه "خیر" می باشد. معادل همزه استفهام که کلمه "ام" می باشد. ب) همزه برای استفهام تصدیقی باشد: که در این صورت در آیه مبارکه یک چیز محذوف است و آن تنها خبر "من" می باشد و ابن هشام برای استشهاد و تایید همین مطلب چند آیه ذکر نموده است. فصل دوم: در بیان احکام خاصه همزه استفهام می باشد و آن احکام خاصه عبارت اند از: 1. جواز حذف همزه 2. همزه برای طلب تصور و تصدیق هر دو می آید. 3. همزه بر سر هر دو جمله منفی و مثبت وارد می شود. 4. صدارت کامل و تام برای همزه ثابت است. مجموعاً 17 آیه در این فصل برای اثبات مطالب ذکر شده از کلام الله مجید مورد استشهاد و بررسی قرار گرفته است. فصل سوم: فصل سوم پایان نامه مشتمل بر 23 آیه راجع به معانی مجازی همزه استفهام می باشد. و آن معانی مجازی بنابر نظر ابن هشام در کتاب مغنی اللبیب به شرح ذیل است. 1. تسویه 2. انکار ابطالی 3. انکار توبیخی 4. تقریر 5. تهکم 6. امر 7. تعجب 8.استبطاء فصل چهارم: در فصل چهارم 11 آیه مورد بررسی قرار گرفته است. 3 آیه از آنها درباره کلمه "إذن" است و 8 آیه دیگر در رابطه با "ان" و اقسام آن می باشد و در آخر همین فصل خلاصه و نتیجه گیری فصلهای چهارگانه ای انجام گرفته است.