آداب و رسوم، زیرمجموعه فرهنگ است، و توسعه و رشد یک جامعه به ارتقای سطح فرهنگ و خصوصاً آداب و رسوم آن جامعه بستگی دارد. پژوهش حاضر با روش توصیفی و تحلیلی، و با تکیه بر آموزه های اسلامی، به نقد و بررسی آداب و رسوم هزاره ها در کشور افغانستان پرداخته است. هزاره ها یکی از چهار قوم بزرگ در افغانستان هستند که پیرو مذهب تشیع بوده و به زبان فارسی سخن می گویند. اعتقاد عمیق هزاره ها به آموزه های اسلامی، سبب گردیده تا بسیاری از آداب و رسوم آنان در هنگام شادی و عزاداری، رویکرد اسلامی داشته باشد، اما نمی توان انکار کرد که برخی از این آداب نیز به مرور زمان، در تضاد با احکام و آموزه های دینی قرار گرفته است، به عنوان نمونه، پول گرفتن پدر دختر در برابر دخترش که با فردی ازدواج می کند، از دیدگاه اسلام مردود است. در زمینه عزاداری نیز هزاره ها آداب شایسته ای را بر اساس آموزه های اعتقادی خود انجام می دهند، که نمونه بارز آن برگزاری مراسم عزا در ماه محرم و صفر، و نیز هنگام مرگ خویشان و بستگان است. اما به مرور زمان برخی هنجارهای عزاداری، از حالت عادی خارج گردیده و جنبه های منفی آن کاملاً آشکار شده است؛ که می توان به شیوه عزاداری ماه محرم در بعضی از مناطق اشاره کرد که با سخنان یا اعمال خرافی همراه گشته است. همچنین مخارج سنگینی که در روز هفتم و چهلم درگذشت یکی از اقوام بر دوش صاحب عزا تحمیل می گردد، از مصادیق بارز اسراف بوده و مغایر احکام و دستورات دینی است. هزاره ها در غیرشادی و عزاداری نیز آداب و مراسمی دارند که بسیاری از آن ها مانند آموزش، غذا خوردن و روابط اجتماعی، مبتنی بر آموزه های اسلامی است. اما مواردی نیز یافت می شود که مانند رابطه پیر و مرید و دست بوسی، یا عدم رعایت حجاب زنان در روستاها، با احکام اسلامی سازگاری ندارد.