در بخش نخست از کلیات و مفهوم شناسی بحث شده مانند واژه های مسوولیت، اجتماع و انسان. در بخش دوم، جایگاه وظیفه ی عظیم انسان و گستره ی مسوولیت های او تبیین گشته است، هم چنین انواع مسئولیت ها و این که در برابر چه کسانی مسوولیت دارد نیز مورد بحث قرار گرفته است.در ادامه از قلمرو مسئولیت انسان بحث می شود که این مسولیت در برگیرنده ی محیط های خانواده، تحصیل، کار و ... می باشد. در بخش آخر رساله که گسترده ترین و حجیم ترین بخش رساله هاست ابعاد مسئولیت انسان مدنظر بوده و در این رابطه مباحث مفصلی مطرح گشته است. در این بخش، طی فصولی به بررسی پنج بعد مسئولیت انسان پرداخته شده است که این ابعاد عبارتند از فرهنگی، سیاسی-اجتماعی، اقتصادی، دفاعی و بهداشت و محیط زیست. در خلال بحث از این ابعاد روشن می شود که انسان در برابر والدین اقارب، دولت و حاکم و رهبر وظایف به عهده دارد که باید رعایت نماید و همچنین در مورد تعلیم و تربیت دیگران و بالخصوص اولاد و شاگردان- در محدوده تحصیل و نیز در اداره ی مملکت و حکومت داری و رفاه و امنیت مملکت و دفاع و پاسبانی از سرحدات کشور و مقابله با تهاجمات دشمنان اسلام و بیگانگان وظایفی وجود دارد که کوتاهی از آن عواقب دنیوی و اخروی ناگواری دارد؛ و باید به خوبی انجام وظیفه گردد. و نیز در رابطه با مسئله ی بهداشت، و حفظ محیط زیست تکالیفی بر عهده ی انسان هست، که رعایت آن آثار بسیار مثبتی در زندگی فردی و اجتماعی انسان می گذارد و زندگی را گوارا و دوست داشتنی می سازد و متقابلا عدم رعایت آن باعث بروز خطرات جدی برای زندگی انسان خواهد بود. و در کل هرگاه افراد جامعه، به وظایف خود-در همه ی ابعاد- خوب عمل نمایند دارای جامعه ای آباد، معتدل، آرام، دارای رفاه، آسایش، و اعتدال خواهد بود. و در آخرت نیز از جایگاه رفیع ابدی بهره مند خواهند گشت.