چکیده پژوهش حاضر باهدف بررسی نقش معاونان و مربیان پرورشی در توسعه و ترویج انس دانش آموزان مقطع ابتدایی با قرآن کریم انجام گرفته است. این تحقیق از نظر هدف کاربردی و از نظر روش ، توصیفی از نوع پیمایشی است. کلیه ی دانش آموزان پسر و دختر مقطع ابتدایی سطح شهرستان قاین که تعداد آن ها 3000 نفر است به عنوان جامعه آماری در نظر گرفته شدند. به روش نمونه گیری تصادفی چندمرحله ای، 338 نفر به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. ابزار گردآوری اطلاعات، پرسشنامه ی محقق ساخته است. اطلاعات گردآوری شده بر اساس آمار توصیفی و استنباطی (آزمون t تکنمونه-ای، تحلیل واریانس) از طریق نرم افزار آماری 20 spss مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت. یافته های پژوهش نشان داد میان مربیان پرورشی مقطع ابتدایی و فعالیت های آنان با میزان توسعه و ترویج اُنس با قرآن در بین دانش آموزان رابطه ی مستقیم وجود داشت. از دیدگاه دانش آموزان مقاطع مختلف تحصیلی (به خصوص دانش آموزان پایه پنجم) ، فعالیت های مربیان پرورشی مقطع ابتدایی می تواند تا حد زیادی پاسخ گوی نیازمندی های اساسی آنان در زمینه اُنس با قرآن باشد. از دیدگاه دانش آموزان مقاطع مختلف تحصیلی (به خصوص دانش آموزان پایه ی سوم) ، برنامه ها و فعالیت های قرآنی مربیان پرورشی تا حدودی با توسعه اُنس دانش آموزان به قرآن منطبق است. مربیان محترم پرورشی در رساندن اهداف تربیتی- قرآنی وزارت آموزش وپرورش به نقطه مطلوب هماهنگ و موثر عمل نمی-کردند.

اخلاق نیکو در آموزه های قرآنی از جایگاه والایی برخوردار است ونصوص زیادی در فضیلت آن آمده. از جمله در سه سوره فرقان، مومنون ومعارج که صفات انسانهای شایسته بیان شده تا انسانها خود را بدان بیارایند. دراین پژوهش بررسی جامعی در خصوص ویژگی های شخصیتی وکمالات انسانی و ملاحظات ارتباطی وتربیتی عبادالرحمن، مومنان ومصلیان در سه سوره فرقان، مومنون ومعارج انجام شده تا درنهایت با شناخت این ویژگی ها وملاحظات در اطراف جنبه های نظری وعملی آن بتوان الگویی مناسب ومتکامل از انسانی الهی معرفی نمود. مشترکات ومتفردات این سه سوره برای تبیین مقدار اهمیت هرکدام از عناوین وتاثیرات آن پیرامون مسایل اخلاقی در میزانی که سوره تعیین کرده است بخش دیگر این پژوهش را به خود اختصاص داده است. نتیجه حاصله از این کار تحقیقی که برگرفته از تفاسیر متعدد می باشد، این است که ایمان وعمل صالح در کنار هم موجب طراحی الگویی از انسان کامل می شود. بدین معنی که مومن تنها کسی نیست که نماز می خواند وبرای نماز خواندن هم صِرف ایمان بدون عمل کافی نیست، بلکه کسی که ایمان واقعی وعمل صحیح را با هم ادغام کرد، می تواند صلاحیت لفظ مومن را بیابد.

شناخت شیوه مفسران در پرده برداری از مراد خداوند و مبانی آنان در چگونگی فهم و تفهیم معانی بلند قرآن یکی از شاخه های پژوهش در علوم قرآن به شمار می رود. در این پایان نامه ، روش تفسیر «نسیم حیات» ، اثر استاد ابوالفضل بهرام پور که به تفسیر کل قرآن کریم پرداخته است، مورد بررسی و پژوهش قرار گرفته است. هدف اصلی نگارش این تفسیر، ارائه تفسیری ساده با اختصار و روان بودن نثر و خالی از مباحث فنی و مفصل تفسیری است؛ انگیزه اصلی مفسر ارائه تفسیری کوتاه با شیوه آموزش محور و برای عموم مردم است. همچنین مفسر در این مسیر از راهکارهای متفاوتی نسبت به تفاسیر دیگر از جمله بیان خاطرات و نکات عرفانی برای فهم بیشتر مخاطب استفاده کرده است. در این پژوهش تفسیر نسیم حیات از حیث مباحث علوم قرآنی شامل موضوعات شش گانه 1- انتخاب مبانی علوم قرآنی در تفسیر 2- انسجام ساختاری قرآن 3- جامعیت قرآن 4- امکان و جواز تفسیر 5- بررسی نیاز مخاطبان به تفسیر 6- منابع تفسیر مورد بررسی قرار گرفته است. همچنین از حیث روش تفسیری نسیم حیات جامع چهار روش «قرآن به قرآن» و «قرآن به سنّت» و«قرآن به عقل» و «قرآن به علم» است. مفسر همچنین از منابع دیگر مانند منابع لغوی و آرای سایر مفسران استفاده کرده است؛ روش تفسیر قرآن به قرآن و روش علمی بخش عمده ای از این تفسیر را شکل می دهند ولی از روش تفسیر روایی و اجتهادی کمتر استفاده شده است. نسیم حیات جامع شش گرایش «گرایش فقهی» و «گرایش کلامی» و «گرایش فلسفی» و «گرایش علمی» و «گرایش اجتماعی» و «گرایش ادبی» است که در این تفسیر بیشتر به گرایش های ادبی و اجتماعی و علمی پرداخته شده است و گرایش های فقهی، کلامی و فلسفی به صورت اختصار مورد بررسی قرار گرفته است. قواعد تفسیری نسیم حیات بر اساس معیارهای ده گانه در این تحقیق مورد بررسی قرار گرفته است: 1- فهم ادبیات عربی زمان نزول 2- مطالعه تفاسیر مختلف خصوصاً تفاسیر اهل بیت 3- توجّه به شأن و سبب نزول 4- توجّه به ظاهر و باطن آیات 5- سیاق 6- جری و تطبیق 7- توجه به معانی و بیان ریشه کلمات 8- توجه به کلمات کلیدی و مترادف 9- جایگاه معنایی کلمات و آیات 10- توجه به ترتیب نزول آیات. کلیدواژه ها: مبانی، قواعد، روش های تفسیری، گرایش های تفسیری

ﺣﺮوف ﯾﮑﯽ از اﻗﺴﺎم ﮐﻠﻤﻪ در زﺑﺎن ﻋﺮﺑﯽ اﺳﺖ. اﮔﺮﭼﻪ اﯾﻦ ﮔﺮوه از ﮐﻠﻤﺎت در ﺷﻤﺎر، ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ اﺳـﻢﻫـﺎ وﻓﻌﻞﻫﺎ و دﯾﮕﺮ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎی واژهﻫﺎ ﮐﻤﺘﺮﻧﺪ و اﺳﺘﻘﻼل ﻣﻌﻨﺎﯾﯽ ﻧﺪارﻧﺪ؛ ﻟﯿﮑﻦ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻘﺶﻧﻤﺎی ﻧﺤﻮی ﮐﻠﻤـﺎت، ﺑـﺴﯿﺎرﭘﺮاﻫﻤﯿﺖاﻧﺪ، زﯾﺮا اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ واژهﻫﺎ ﺑﺮای ﭘﯿﻮﻧﺪ دادن ﻣﯿﺎن ﮐﻠﻤﺎت و ﺟﻤﻼت ﺑﻪﮐﺎر ﻣﯽروﻧﺪ. بنابراین یکی از مهمترین ابزارهائی که ما را در فهم بهتر و منسجم تر از قرآن کریم یاری می رساند شناخت جایگاه و معنای حروف است و برای فهم دقیق معنای حروف نیز، نیازمند توجه به سیاق هستیم. نویسنده درصدد جمع آوری نظر پژوهشگران و مفسران درباره معنای حروف "بل" و "کلا" و بررسی صحت و سقم آن از منظر سیاق قرآن بوده و به نتایج زیردست یافته است: معنای واحدی که می توان برای "بل" در نظر گرفت، معنای "ترقی" است. معادل صحیحی را که می توان در زبان فارسی برای آن قرار داد، "بلکه دقیقتر بگویم" است. "بل" ما قبل خود را رد نمی کند بلکه می فهماند که آنچه پس از آن می آید، نگاهی کاملتر و دقیقتر به مساله مورد بحث است. لذا متکلم حکیم می تواند حرفهای خود را با "بل" ترقی دهد. معنای واحدی که می توان برای "کلا" در نظر گرفت، معنای "ردع" است. معادل صحیحی را که می توان در زبان فارسی برای آن قرار داد، "چنین نیست که می پندارید" است. "کلا" به طور کلی مطلب قبل از خود را رد می کند و مانع تصور مخاطب از آن می شود، لذا متکلم حکیم نمی تواند حرفهای خود را با "کلا" رد کند.

پژوهش حاضر، به استخراج و تطبیق دیدگاه‏های علوم قرآنی آیت‏الله معرفت به عنوان یک دانشمند علوم قرآنی و آیت‏الله جوادی آملی به عنوان یک مفسر قرآن، در سه بحث اسباب نزول، محکم و متشابه و نسخ می‏پردازد.