نام پژوهشگر: فاطمه طاقتی

بررسی اوضاع سیاسی و اجتماعی استرآباد از دوره مشروطه تا پایان پهلوی اول
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه پیام نور - دانشگاه پیام نور استان تهران - دانشکده علوم انسانی 1392
  فاطمه طاقتی   مهری ادریسی آریمی

ایالت استرآباد یا همان گرگانِ امروزی، از دیرباز منطقه پرجمعیت و حاصلخیز و در خور توجه حاکمانِ دولت ها بوده است . در طول حکومت خاندان قاجار، با وقوع انقلاب مشروطه، استرآباد نیز همچون سایر نواحی ایران در شکل گیری و شکوفایی این نهضت نقش داشته و سپس با خنثی شدن تلاش های محمدعلی شاه مخلوع برای بازیابی قدرت ، استرآباد به نهضت مشروطه و مشروطه خواهان وفادار ماند. با آغاز دوره پهلوی استرآباد این بار با نام گرگان در صحنه تحولات کشوری حضور فعال یافت و با توجه به ثروت و حاصلخیزی ایالت مورد توجه حکومت پهلوی قرار داشت. هدف از نگارش این پژوهش به تصویر کشیدن جریانات سیاسی و اجتماعی دوره مشروطه و دوره پهلوی اول در استرآباد(گرگان) می باشد. این پژوهش به بررسی نقش ایالت استرآباد را در دوره مشروطه می پردازد و اینکه چه موانعی بر سر راه شکل گیری حکومت مشروطه قرارداشته است. همچنین به نقش سیاسی و اجتماعی استرآباد در دوره پهلوی اول پرداخته شد که این امر با استفاده از کتب و اسناد تاریخی باقی مانده از آن دوران تدوین شده است. نتایج دست یافته در این پژوهش به این شرح است که ایالت استرآباد در دوره مشروطه هم گام با دیگر ایالت های مشروطه خواه در پیشبرد اهداف خود برای شکل گیری دولت مشروطه می کوشید اما در این راه دخالت های بیگانگان از جمله روسیه و شرایط ناگوار داخلی و خارجی که آن ها به دولت و ملت ایران تحمیل می کردند باعث ضعف و ناکارآمدی مقاومت مشروطه خواهان می شد.در دوره پهلوی اول نیز، این تصور که استرآباد به دلیل انتخاب قاجاریه به عنوان ملک اربابی آنان ،مورد غضب شخص رضاشاه قرارخواهد گرفت واقع نشده و استرآباد به دلیل بهره مندی از شرایط خوب کشاورزی و اراضی حاصلخیز بسیار مورد توجه قرار گرفت.