ادبیات کودک و نوجوان بخشی از ادبیات غنی و گسترده ماست که به سبب نقش و اثر فراوانی که در تربیت مخاطبان خود دارد، جایگاه ارزشمندی در محافل علوم تربیتی، روانشناسی و ادبیات کسب کرده است. اهمیت موضوع بیشتر از آنجاست که آموخته ها و تجارب این سنین، بن مایه های شخصیت را در بزرگسالی شکل می دهند و شالوده های ذهنی و فکری انسان را می سازند. بخصوص داستان های دوره کودکی که به نسبت سایر آثار مربوط به کودکان، اهمیت خاصی در رشد، پرورش و تربیت استعدادهای کودک دارند. شخصیت هایی که در این داستان ها نقش آفرینی می کنند و حوادث را به پیش می برند، بیش از سایر عناصر بر کودکان تأثیر می گذارند؛ زیرا کودکان از طریق همذات پنداری با شخصیت های محبوب خود با داستان ارتباط برقرار می کنند و در بسیاری موارد از عادات و رفتارهای آن ها تقلید می نمایند. به همین دلیل بررسی شخصیت های داستان هایی که در سال های پس از انقلاب اسلامی بیشتر مورد توجه و استقبال کودکان قرار گرفته است، موضوع این تحقیق قرار گرفت و برای این منظور ابتدا فهرستی از کتاب هایی که بیش از پنج بار چاپ شده بودند استخراج شد که تعداد آن ها به 180 کتاب رسید که حاوی 370 داستان بود؛ سپس طبقه بندی جدیدی از شخصیت های مورد علاقه کودکان ارائه شد، آنگاه سعی گردید با مقایسه آثار ترجمه و تألیف فارسی نقاط مشترک و متمایز هر گروه در نوع استفاده از شخصیت به دست آید. مطالعه، بررسی و تحلیل 370 داستان پرخواننده نشان داد افزونی استقبال از کتاب های ترجمه در ایران بیشتر از کتاب های تألیفی فارسی است. این غلبه در گروه سنی «ه» بیشتر از سایر گروه هاست. همچنین معلوم شد کودکان و نوجوانان ایرانی شخصیت های غیرواقعی (فانتزی) را نسبت به شخصیت های واقعی بیشتر می پسندند. انسان، حیوان، گیاه و شیء به ترتیب شخصیت های غالب داستان ها هستند. در داستان های کودک و نوجوان نویسنده بیشتر با تکیه بر زاویه دید سوم شخص به معرفی و توصیف مستقیم شخصیت می پردازد. به تناسب افزایش سنِ کودک، میزان استفاده از شخصیت حیوانات کاهش می یابد و شخصیت های انسانی بیشتر مورد توجه قرار می گیرند. عروسک های زنده، تغییر نوع استفاده از جادوگر، کودکان عجیب و دنیای عجایب از مواردی است که در افسانه های جدید بیشتر از افسانه های عامیانه به چشم می خورد. استفاده از شخصیت های ساکن بی اثر و سطحی از سایر شخصیت ها به مراتب بیشتر است.

امروزه ضرورت آشنایی کودکان و نوجوانان با ادبیات اصیل و غنی گذشته بر همگان آشکار شده است اما متون کهن به دلیل دشوار بودن زبانشان چندان شوق و رغبتی را در کودکان برای مطالعه این آثار بر نمی انگیزد؛ در نتیجه متون کهن باید به گونه ای جذاب با زبانی ساده و روشن که کهنگی آن زدوده شده باشد ،برای کودکان بازنویسی شوند. در این بازنویسی ها باید به نحوه بیان و محتوا و حتی شیوه داستان پردازی این بازنویسی ها با خصوصیات کودکان توجه شود . هدف این پایان نامه بررسی چگونگی انطباق بازنویسیهای صورت گرفته با این اصول و معیارها بوده است ؛ بنابر این با مطالعه کتابها و مقاله هایی که در زمینه زبان آموزی و مراحل رشد زبانی کودک ،روانشناسی تعلیم و تربیت ،روانشناسی رشد ،عناصر داستان و فنون داستان نویسی برای کودکان نوشته شده بودند ، الگویی برای نقد و بررسی پرکاربردترین داستانها که از متون کهن بازنویسی شده بود ،طراحی شد و به نقد و بررسی آنها اقدام گردید. نتایج به دست آمده حاکی از آن است که در حوزه زبانی ،بازنویسان ،بیشتر به ساده کردن زبان آثار کهن توجه کرده اند؛ ولی به ویژگیها و تواناییهای زبانی مخاطبان خود را در مراحل سنی مختلف کم توجه بوده اند ؛ به طور مثال در اغلب بازنویسیها به دو مولفه « گسترش دامنه لغات» و «به کاربردن صنایع ادبی » کمتر از دیگر مولفه های زبانی توجه شده است . در حوزه محتوایی بازنویسان در محتوای آثار به ویژگیهای ذهنی ،عاطفی و اجتماعی مخاطبان خود توجه کرده اند ،اما در حوزه های فنی (داستان پردازی )چندان خلاقیت و ابتکاری نسبت به متن اصلی مشاهده نمی شود ، بلکه بازنویسان بیشتر داستانها را با همان چارچوب متن اصلی فقط با زبانی ساده بازنوشته اند. کلید واژه: ادبیات کودک،بازنویسی،داستان نویسی ،نقد و تحلیل

چکیده این پژوهش به بررسی نمادهای شعر کودک و نوجوان دفاع مقدس در دو دهه 60 و 70 می پردازد و به این پرسش ها پاسخ می دهد:شاعران دفاع مقدس چه نمادهایی را بیشتر به کاربرده اند و تا چه اندازه با ذهن خلاق خود به خلق نماد شخصی پرداخته اند.دیگر اینکه چقدر توانسته اند از طریق نماد پردازی موقعیت کشور و حال و هوای جبهه های جنگ را برای کودکان و نوجوانانی که در آن برهه از زمان نوزاد بوده و یا اصلاً حضور نداشته اند توصیف کنند و در این زمینه چقدر موفق بوده اند. همچنین در این پژوهش به این مسأله پرداخته شده که زیر ساخت نمادهای شعر کودک و نوجوان چه بوده است و نمادها واقعیت گرایانه هستند یا فرا واقعی.برای رسیدن به پاسخ این پرسش ها بیست ودو مجموعه شعر از شاعران کودک و نوجوان با موضوع دفاع مقدس منتشرشده در دو دهه 60 و 70 مطالعه و بررسی شد و انواع نمادهای به کار رفته در آن ها بر اساس کتاب« از این باغ شرقی» خانم پروین سلاجقه به این ترتیب استخراج گردید: نمادهای جهانی ،کهن الگویی ،ملی ، دینی-مذهبی ،نواسطوره ای ، شخصی ( و زیر مجموعه های آن ) و عرفانی. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهد که در شعرهای گروه سنی نوجوانان نماد بیشتر استفاده شده است، نمادهای شخصی و زیر مجموعه های آن با 283 نمونه بالاترین بسامد و نمادهای عرفانی با 19 نمونه پایین ترین بسامد را دارند. زیر ساخت نمادها نیز بیشتر ملی و مذهبی هستند و نمادها واقعی اند. کلید واژه: نماد، شعر، کودک و نوجوان، دفاع مقدس

آخرین رمان احمد محمود، گرچه اثری متفاوت با سایر آثار اوست، اما اشخاص این رمان نیز مانند سایر آثار او از مردم جنوب هستند و فضای قصه هم همان فضای جنوب است. شخصیت پردازی های آن خوب صورت گرفته و دیالوگ های درخشانی در آن دیدهمی شود. قدرت محمود در توصیف و خلق صحنه های نمایشی رمان به خوبی نمایان است و زبان استوار و دلنشین اثر، آن را خواندنی کرده است. نمادپردازی از دیگر ویژگی های این رمان است تا آنجا که نام کتاب نشانه ای از حضور قدرتمند نماد در طول اثر است. درخت انجیر معابد نمادی از باورهای خرافی و اعتقادی مردم است. مردمی که نه تنها در جامعه رمان احمد محمود که در هر اجتماعی حضورشان محسوس است. این مردم به این باورها به شدت پای بندند. درخت با گسترش شاخ و برگش بر فراز شهرک،روشنایی آفتاب را از آنان دریغ می کند. همچنان که پر و بال گرفتن خرافات و باورهای خرافی، زمانی که رنگ و لعاب اعتقاد و ایمان بگیرند، اجتماعی را از رسیدن به حقیقت بازمی دارند و عوامل انحطاط و عقب ماندگی و حتی سقوط جامعه را فراهم می سازند. در بخشی از رمان راوی می گوید که ساقه های سبز و جوان درخت همپای شایعه در شهر رشد می کنند و شهر را می پوشانند. همپایه بودن شایعه و درخت، بی اساس و مهمل بودن هر دو را نشان می دهد. نویسنده از این نماد برای بیان آنچه در سر داشته به خوبی بهره برده است، در پایان نیز قدرت درخت که چیزی جز همان باورهای خرافی و عوامانه نیست، در تخریب یک جامعه به نمایش گذارده می شود.

مثل ها و سخنان نغز و حکیمانه حاصل تجربه های نیاکان یک فرهنگ است. از روی امثال موجود در یک زبان می توان به تفکرات گذشته و جاری میان یک ملت یا قوم پی برد، ویژگی های فرهنگی، سیاسی و اجتماعی ایشان را بررسی کرد و موارد تشابه و تفاوت میان فرهنگ ها را درک نمود. سرزمین پهناور ایران که مهد پرورش زبان پارسی است، دارای امثال و سخنان حکیمانه و کهن بسیاری است. در این سرزمین، زبان ها و گویش هایی نیز وجود دارند که با توجه به همجواری از یکدیگر تأثیر پذیرفته اند. از جمله این زبان ها، زبان ترکی آذری است که در منطقه آذربایجان، زنجان و برخی مناطق ایران بدان تکلم می شود. آذربایجان و ارّان از دیرباز در گهواره تمدن کهن ایران پرورش یافتند و به زبان آذری که یکی از شاخه های زبان فارسی است، تکلم می کرده اند. پس از روی کار آمدن سلجوقیان و ورود ایلات ترک به نجد ایران، ترکان تا پایان دوره مغول در شهرها و آبادی های آن مناطق نفوذ کردند و از دوره صفوی زبان ترکی قوت گرفت و کم کم ترکی جای زبان آذری را گرفت و این زبان به ترکی آذری معروف شد. این زبان به خاطر تأثیری که از فارسی گرفته تفاوت های بسیاری با ترکی اصیل دارد. در این تغییر زبانی نه تنها کلمات بلکه امثال، تعبیرات و اصطلاحات بسیاری نیز از فارسی به ترکی آذری راه یافته است. در این جستار، نگارنده به مقایسه امثال زبان فارسی و ترکی آذری پرداخته و در ابتدا مثل های فارسی را با تکیه بر کتاب امثال و حکم دهخدا بررسی و موضوع بندی کرده و سپس موارد مشابه این مثل ها را از منابع مکتوب ترکی آذری استخراج کرده است. در ادامه با تحلیل امثال مشابه استخراج شده، میزان تأثیر و تأثر این دو زبان را هم از لحاظ محتوا و هم ساختار مورد بررسی قرار داده است و این نتیجه حاصل شده که امثال ترکی آذری در موارد بسیاری از فارسی تأثیر پذیرفته است. واژگان کلیدی: فارسی، ترکی آذری، مقایسه، مثل

نقد جامعه شناسی به عنوان یکی از رویکردهای نقد ادبی، به دلیل خاصیت ذاتی خود از یک سو به ادبیات و از دیگر سو به جامعه شناسی پیوند می خورد. در میان جامعه شناسان ادبیات، لوسین گلدمن با استفاده از آموخته های مکتب لوکاچ، توانست شیوه ای جدید به نام «ساخت گرایی تکوینی» معرفی کند؛ این شیوه در عین پرداختن به محتوای اثر از صورت آن نیز غافل نمی ماند. یکی از اتفاقات مهم در جامع? بعد از انقلاب ایران جنگ تحمیلی است. با وقوع جنگ بسیاری از ساختارهای اجتماعی و اقتصادی و فرهنگی جامع? ایران تغییر کرد. از آن جمله می توان به پیدایش گونه ای از رمان به نام «رمان جنگ» اشاره کرد. با توجه به اینکه این آثار به لحاظ جامعه شناسی کمتر مورد بررسی قرار گرفته اند؛ در این پژوهش از میان آثار منتشر شده در زمین? جنگ به تحلیل چهار رمان آداب زیارت از تقی مدرسی، سفر به گرای 270 درجه از احمد دهقان، طوفان دیگری در راه است از سید مهدی شجاعی و شب ملخ از جواد مجابی می پردازیم. تحلیل جامعه شناختی حاضر در پی یافتن دلیل تفاوت بازتاب این واقعیت اجتماعی در رمان های منتخب است. در پایان نیز بررسی ها نشان داد که با وجود شباهت های جامعه شناسانه این آثار به دلیل پرداختن به موضوع واحد، جواد مجابی و تقی مدرسی بنا بر جهان بینی و خاستگاه اجتماعی خاص خود، بر کارکردهای منفی جنگ تأکید دارند در حالی که هدف دهقان و شجاعی ثبت جنگ و پیامدهای آن با تکیه بر کارکردهای مثبت آن است.

پیش از پیدایش صورتگرایی ، هر آنچه در ادبیات و نقد ادبی رواج داشت ، نویسنده محور و آمیخته به شرایط تاریخی و اجتماعی وی بود . پس از ظهور این مکتب ، نویسنده محوری کنار گذاشته شد و متن محوری معیار نقد و تحلیل آثار ادبی قرار گرفت و چون متن ، برساخته زبان است ، رویکردی زبانشناختی بدان کاملاً قابل قبول است . این رساله به بررسی فرم – مهمتریـن ویژگی یک اثـر ادبی از دیدگـاه فـرمالیست ها – می پردازد . برای این مقصود ، نخست در بخش قاعده افزایی ، انواع توازن های آوایی ، واژگانی و نحوی که شامل انواع تکرارها است ، بررسی شده و سپس به نحوه بهره گیری عطار از این عناصر به صورت هنجارگریزی معنایی و نحوی در مثنوی خسرونامه و تأثیر آنها پرداخته شده است که به نظر می آید عطار با به کار بردن این عناصر توانسته است به ویژگی های زبانی خاصی که شعر او را از آثار دیگـر شاعران متمایـز و به آثار دیگرش خصوصاً الهی نامه نزدیک می کند ، دست یابد . او با استفاده از الگوهای تکرار و هنجارگریزی ها توانسته است در فرم عمودی شعر ، انسجام و پیوستگی را ایجاد کند و کلیتی سازمان یافته از آن ارائه دهد . واژه های کلیدی : خسرونامه ، عطار ، فرم ، توازن ، قاعده افزایی ، هنجارگریزی و روایت .

رابطه سنّت و مدرنیته از مسائل مهمّی است که جامعه امروز با آن رو به رو است و به عنوان یک موضوع اجتماعی در ادبیات مخصوصاً رمان بازتاب مییابد. احمد محمود یکی از نویسندگان ایرانی است که در آثار خود به این مسأله توجّه میکند. همسایهها و درخت انجیر معابد ( اوّلین و آخرین رمانهای محمود) بیش از سایر آثار وی به تقابل سنّت و مدرنیته میپردازند. این پژوهش شاخصهای سنّت و مدرنیته و نظرگاه احمد محمود را درباره این دو پدیده در رمانهای فوق بررسی میکند. آنتونی گیدنز عقیده دارد که سنّتها در هر جامعهای حتّی مدرنترین جوامع نیز به حیات خود ادامه میدهند. بر این اساس به جستجوی شاخصهای سنّت و مدرنیته در چهار بخش فرهنگ، اجتماع، اقتصاد و سیاست در رمانهای «همسایهها» و «درخت انجیر معابد» پرداختیم. نتایج به دستآمده نشانگر این نکته است که سنّتها در هر دو رمان محمود حضور چشمگیری دارند. در رمان«همسایهها» با جامعهای سنّتی رو به رو میشویم که به تازگی با پدیدههای مدرن آشنا شده است و نمیتواند خود را با این پدیدهها هماهنگ سازد. در رمان درخت انجیر معابد کفّه مدرنیته سنگینتر میشود امّا در پایان جامعه نمیتواند خود را از حصار باورهای سنّتی رها سازد. مطالعه این دو اثر و مقایسه آنها نشان میدهد که محمود به عنوان یک نویسنده اجتماعی رابطه متقابل سنّت و مدرنیته را به درستی درک میکند. وی اهمّیت نیاز به نوآوری و پیشرفت را در داستانهای خود نشان میدهد امّا بر این نکته نیز تأکید میکند که تا زمانی که مردم یک جامعه اهمّیت نوسازی را درک نکنند، تقلید از پدیدههای مدرن غربی نه تنها فایدهای ندارد بلکه موجب شکاف در ساختار اجتماعی و چالشی بیثمر میان باورهای سنّتی و اندیشه مدرن تقلیدی میگردد.

کنش های هر فرد در صحنه ی اجتماع با سرمایه هایی که در اختیار اوست، ارتباط نزدیکی دارد و می تواند او را به شناختی از خود و دیگران برساند. شناخت روابط و هویت اجتماعی یک جامعه با مطالعه ی آثار هنری آن میسر می شود و رمان به عنوان یک فرم هنری مدرن براساس نظریه ی بازتاب برگردانی از زندگی اجتماعی است. به همین سبب با استفاده از رویکردهای مدرن جامعه شناسی می توان به بررسی متون ادبی پرداخت و به این ترتیب به شناخت هویت بخشی از جامعه دست یافت. فریبا وفینویسنده ی تجربه گرایی است که در رمان های خود زندگی زنان طبقه ی متوسط را با موقعیت های گوناگون روایت می کند. او با دریافت جوایز معتبر برای سه رمان اول خود نشان داد که تصویری واقعی از موقعیت زنان در جامعه ارائه کرده است. وفی در آثار خود به توصیف زن، جایگاه او در جامعه و نگرش وی به هویت خویش پرداخته است. پژوهش حاضر درصدد است با بهره گیری از نظریه های اروینگ گافمن، جامعه شناس کانادایی و پی یر بوردیو، جامعه شناس فرانسوی کنش های شخصیت های زن را در سه رمان وفی- پرنده ی من، ترلان و رویای تبت- در صحنه ی اجتماع بررسی کند و در این مسیر به سنجش سرمایه ای فضای اجتماعی شخصیت ها بپردازد. شخصیت هایی که وفی معرفی می کند، گاه در صحنه ی جامعه تسلط خود را از دست می دهند و هویت خدشه دارشده ی خود را به نمایش می گذارند. این امر معمولاً به سبب عدم توازن سرمایه ها در فضای اجتماعی آنان رخ می دهد.

قصه های عامیانه ادب فارسی از جمله انواع ادبی است که در پژوهش های علمی کمتر مورد توجه قرار گرفته است. قصه مهر و ماه یکی از این قصه هاست که به دو صورت نظم و نثر باقی مانده است. جمالی دهلوی و حسینی شیرازی دو روایت منظوم در قالب مثنوی از آن ارائه کرده اند.روایت منثور آن در قرن نهم توسط مولفی نامعلوم نوشته شده است. هدف این پایان نامه بررسی نمادشناسانه و تحلیل اثر منثور این قصه بر اساس نقد جدید روانشناسانه و مطابق با نظریات کارل گوستاو یونگ است. در این پژوهش کهن نمونه های مطرح شده از سوی یونگ به عنوان رمزهایی که اشخاص موقعیت ها و نمادهای داستان را دربرمیگیرند دیده شده اند.نتیجه این پژوهش نشان میدهد که این قصه محمل مناسبی برای حضور ناخودآگاه و محتویات آن یعنی کهن الگوهاست. انواع کهن نمونه های شخصیت همچون آنیما آنیموس پادشاه شاهزاده و قهرمان، همچنین کهن نمونه های موقعیت همچون گذر از آب پگذر از آتش، تولد دوباره،نشستن در دایره و برآمدن از چاه و بسیاری از نمادهای کهن نمونه ای همچون اعداد، اشکال، نمادهای انسانی، زمینی، آبی، گیاهی، حیوانی و پرندگان در آن مشاهده میشود.

تاریخ گرایی نوین یکی از رویکردهای جدید نقد ادبی است که در دهه ی 1970 و 1980م. شکل گرفت. این رویکرد نظریات مختلف و گوناگونی را در برمی گیرد و برای تفسیر متن از روش های متنوعی بهره می جوید. در این شیوه با برداشتن مرز بین تاریخ و ادبیات، ملاک و معیاری برای نقد ارائه می شود که بر مبنای آن بتوان به انعکاس ارتباط میان متن و زمینه ی تاریخی آن پرداخت. تاریخ گرایان نوین عقیده دارند که متن در نظام فرهنگی متشکل از گفتمان های درهم تنیده ی نویسنده، متن و خواننده مستقر است و برای تحلیل یک متن لازم است سه زمینه ی زندگی نویسنده، قوانین و دستورهای اجتماعی موجود در متن و شواهدی که در شکل گیری یک متن به کار گرفته شده اند و بیانگر موقعیت تاریخی آن متن هستند، بررسی شود. تاریخ گرایان نوین برای آشکارسازی ابعاد متون، متـن ها را در ارتباط با متون غیر ادبی و با ارجاع به گفتمان غالب یک دوره ی خاص قرائت می کنند. پژوهش حاضر درصدد است مجموعه اشعار قیصر امین پور، شاعر معاصر را بر اساس نقد تاریخ گرایی نوین بررسی کند. به این منظور ابتدا زندگی شاعر و گرایش های مختلف، فعالیت های فرهنگی، سیاسی و اجتماعی او، سپس بازتاب وضعیت تاریخی و سیاسی و فرهنگی زمان شاعر در دوره های مختلف زندگی شعری او آنگونه که در متن مشهود است، بررسی شده و مجموعه اشعار او با ارجاع به گفتمان غالب هر دوره تحلیل گردیده است. بر اساس نتایج به دست آمده امین پور همپای تحولات جامعه ایران در سه دهه حیات شعری خود، مولفه هایی از گفتمان های سنت گرایی و آرمان گرایی انقلابی و جنگ؛ مدرنیسم و رمانتیک سرایی؛ تفکر فلسفی و بینش هستی شناسانه را در اشعار خود گنجانده است. همچنین نشانه هایی از تأثیرپذیری او از گفتمان پسامدرن مانند نسبی گرایی و چندگانه باوری در آخرین دفتر شعری او دیده می شود.

تعیین ارتباط میان ایمان و عقلانیت به عنوان دو فعل انسانی از مباحث مهم فلسفه دین است وهمواره محل چالش مکاتب گوناگون فکری بوده است. مولوی نیز یکی از متفکران وعارفان بزرگی است که درآثار خود به ویژه مثنوی معنوی این مساله را مورد توجه قرار داده است ما در پژوهش حاضر در نظر داریم تا با بررسی جایگاه عقل و ایمان در اندیشه مولانا، نشان دهیم که او عقل را به طور کامل ناکارآمد محسوب نمی کند؛ بلکه محصور ماندن در محدوده عقل را نمی پذیرد.مولوی دینداران را به زیر پا نهادن عقل توصیه نمی کند و ایمان و عقل را به مثابه دو راه برای ادراک انسان در نظر می گیرد.

زنان و مردان از حیث خلقت ، خلق و خوی نسبتاً متفاوتی از یکدیگر دارند . جامعه نیز تمایزات و تفاوت هایی بین این دو جنس قائل است . انتظاراتی که جامعه از آنان دارد و همچنین وظایفی که به عهده هر یک از دو جنس می گذارد نسبتاً متفاوت از هم هستند . بدین ترتیب طرز فکر و سخن گویی هم در بین زنان و مردان متفاوت است . این پژوهش قصد دارد به این پرسش پاسخ دهد که تفاوت های ناشی از زن بودن و مرد بودن یک نویسنده چه تأثیری بر محتوای رمان او خواهد داشته چه مولفه هایی در متن می تواند بیانگر جنسیت آفریننده آن باشد . همچنین آیا پیوندی بین محتوای رمان او با واقعیت های اجتماعی وجود دارد یا خیر ؟ به این منظور دو رمان معاصر از یک نویسنده زن و یک نویسنده مرد انتخاب شده است؛ رمان های برگزیده «انگار گفته بودی لیلی» از سپیده شاملو و «ذوب شده» از عباس معروفی است. این پژوهش به روش « تحلیل محتوای استنباطی » صورت گرفته است و دستاورد آن یافتن ارتباط و همبستگی میان مشخصه های بازر داخل متن و مشخصه های بارز خارج از آن است که شامل مواردی مانند تبعیض های جنسیتی ، خشونت علیه زنان ، نشانه های یک زن ایده آل و بازتاب وضعیت اجتماعی مردان است . همچنین این پژوهش نشان می دهد میان جنسیت نویسنده و محتوای اثر او تا حد زیادی همبستگی و ارتباط مستقیم وجود دارد.

غزل مولانا در پهنه ی ادب فارسی به دلیل شیوه ی بیان متفاوت از جایگاهی ویژه برخوردار است. سبک و سیاق مولانا در نحوه ی بیان حالات درونی خویش در قالب غزل، چه از جهت صورت و زبان و چه از نظر معنا، هرچند با ساختار شکنی و هنجار گریزی همراه بوده، بدون تردید به غزلیات او تشخّص و اصالت داده است. ابداع و ابتکار در صورت و زبان غزل، اصالت مضمون، تازگی درون مایه و غنای موسیقایی، از ویژگی های برجسته ی غزل های مولاناست. در سراسر غزلیات وی، کلمات، ترکیبات، تصاویر، وزن، قافیه و همه ی اجزا، در یک مسیر گام بر می دارند؛ این هماهنگی، به غزل او، یکپارچگی و وحدت خاصّی بخشیده است. از سویی دیگر، هوشنگ ابتهاج، به عنوان یکی از مشهورترین غزل سرایان معاصر، از فضای غالب شعر دوره خود، تا حدّ زیادی فاصله گرفته و به نوعی ساختار شکنی دست زده است. غزل ابتهاج، به سمت غزل سنّتی و کلاسیک تمایل پیدا کرده، لکن در ورطه ی تقلید گرفتار نشده است. بارزترین ویژگی غزل های او کهنگی و تازگی همراه با هم هستند. ابتهاج در عرصه ی غزل، چه از جهت صورت و چه از نظر معنا، به میزانِ قابل توّجهی به شیوه ی مولانا در غزل سرایی نزدیک شده است. عناصری چون موسیقی، تشخیص، کاربردهای کهن دستوری، تکرار، واژگان ابداعی و... در سطح صورت و زبان و مضامینی چون، شادی گرایی، غلبه ی عشق بر عقل و دعوت به خاموشی در سطح فکر و اندیشه ، از تأثیرپذیری غزل او از غزلیات شمس حکایت می کند. این پژوهش با بهره گیری از روش تطبیقی ،توصیفی و تحلیلی، به مقایسه ی غزل مولانا و ابتهاج پرداخته تا ضمن ارائه ی شاخصه های سبکی غزل مولانا و بر شمردن شباهت ها و تفاوت ها، چگونگی تأثیر پذیری ابتهاج از مولانا را تبیین و تحلیل نماید.

فرهنگ واژة دامنه داری است که شامل موضوعاتی نظیر سنن اجتماعی، سیاسی و فرهنگی می شود تا روزگار بیهقی کتب تاریخی معتبری همچون تاریخ بلعمی، تاریخ سیستان، تاریخ گردیزی و ... نوشته شد ولی هیچ کدام به دقّت و کمال اثر بیهقی نبود . از آنجا که آداب و رسوم هر ملّتی نمودار فرهنگ آن ملت است بنابراین با بررسی این آداب و رسوم از خلال متون گذشتگان می توان به آراء و اندیشه ها، رفتارها و سلیقه ها و در نتیجه آیین های اجتماعی آنان پی برد . با توجه به اینکه بیهقی به عنوان دبیر دربار غزنوی از نزدیک شاهد رخدادها و حوادث بوده است و دقّت و جزئی نگری وی از یک سو و قدرت توصیف بالای او از سوی دیگر، به نقل وقایع و مناسبات اجتماعی پرداخته است؛ بی تردید بازتاب شرایط و مقتضیات اجتماعی و فرهنگی جامعه دورة غزنویان از خلال تاریخ بیهقی قابل شناسایی است. به همین دلیل و با توجه به ویژگی های خاص موجود در این تاریخ و خصوصیات فردی بیهقی به عنوان یک مورّخ، ادیب و جزئی نگرِِ صادق و نویسنده ای توانا، این موضوع انتخاب شد تا از خلال این اثر، باورها، عقاید و خرافات و آداب و رسوم ، ارکان مشاغل دیوانی و ... که در اجتماع قرن پنجم جاری بوده و در سایر کتاب ها امکان نقل آن نبوده و یا کمتر به آن پرداخته شده است ، بازخوانی گردد.روش تحقیق در این پزوهش به صورت توصیفی و در بسیاری موارد کتابخانه ای است و با بررسی های انجام شده می توان نتیجه گرفت که تاریخ بیهقی می تواند برشی دقیق از جامعه ای باشد که نویسنده در آن زندگی می کرده است وبی تردید بازتاب فرهنگ دربار و اجتماعیات جامعه دوره غزنویان از خلال آن قابل شناسایی است.

شعر گفتار شعری است که از زبان فاخر و ادیبانۀ گذشته فاصله می‏گیرد و به عنوان یکی از مشخصه‏های اصلی خود، زبان محاوره و عامیانه را وارد زبان شعر می‏کند. پیشینۀ مشخصی برای شعر گفتار نمی‏توان قائل شد، اما این شیوه در دورۀ معاصر در اشعار نیما، فروغ و شاملو نمود بیشتری دارد. سید علی صالحی در سال 1364 این جریان را "جنبش شعر گفتار" نامید. قیصر امین‏پور نیز با درک ملال‏آوری و کسالت شعر اواخر دهۀ پنجاه و اوایل دهۀ شصت، شعر خود را به دایرۀ شعر گفتار وارد ساخت. شعر گفتار در دو حوزۀ زبانی و غیر زبانی قابل بررسی است؛ عناصر زبانی که برجسته‏ترین عنصر تشکیل‏دهندۀ شعر است در چهار دستگاه آوایی، صرفی، نحوی، و معنایی و عناصر غیر زبانی به چهار دستۀ ساختار، تخیل، موسیقی و محتوا بخش‏پذیر است. در پزوهش حاضر مؤلفه‏های زبانی و غیر زبانی‏ شعر امین‏پور در پنج مجموعه‏ شعر : "در کوچۀ آفتاب"، "تنفس صبح"، "آینه‏های ناگهان"، "گل‏ها همه آفتابگردانند" و" دستور زبان عشق" بررسی و نشان داده خواهد شد که این مؤلفه‏ها چگونه شعر او را به سمت گفتارگرایی پیش می‏برد. نتیجه این بررسی بیانگر استفاده از مؤلفه‏های زبانی: استفاده از افعال و واژگان گفتار، نحو سادۀ جملات، جابه‏جایی و جایگزینی‏های زبانی، ساخت ترکیبات تازه، و مؤلفه‏های غیر زبانی: ایجاد ساختمان منسجم با طرح داستان و روایت، بهره بردن از مشبه‏به‏های حسی در تشبیهات، استفاده از آرایۀ تشخیص، بهره بردن از بحرهایی صمیمی‏ همچون رمل و مضارع، و استفاده از محتواهای رمانتیک و طنز، زبان شعری او را به سمت شعر گفتار برده است؛ نمود شعر گفتار بیشتر در مؤلفه‏های زبانی و در سه مجموعۀ پایانی او وجود دارد، مؤلفۀ‏ زبانی معنا و مؤلفه‏های غیر زبانی موسیقی و تخیل او بیش از سایر مؤلفه‏ها شعر او را گفتارگرا کرده است

این پژوهش به مقایسه اندوه و حسرت در َاشعار دو شاعر معاصر، پروین اعتصامی و فروغ فرخزاد می پردازد. بنا به بررسی انجام شده، اشعار فروغ فرخزاد در دوره دوم شاعری، رنگ اجتماعی دارد. ولی به دلیل بیان آن با استفاده از نمادهای شهری و فضای شخصی زندگی خویش، از آن برداشت فردی می شود. هم چنین این پژوهش نشان می دهد، اندوه و حسرت پروین اعتصامی در برخی زمینه ها، دغدغه های شخصی اوست که در لفافه و غیرمستقیم بیان می شود و در برخی مسائل که دغدغ? زنان است، غم و حسرت بر زبان موجودات ظریف و ضعیف جاری شده است؛ تا محمل مناسبی برای القای حس زنانه وی باشد. این پژوهش به روش تحلیلی – توصیفی، بر روی دیوان پروین اعتصامی و مجموعه های شعری فروغ فرخزاد انجام شده است.

چکیده دو منظومه ی شرفنامه و اقبالنامه ی حکیم نظامی گنجوی که به اسکندرنامه مشهور است شرح وقایع زندگی، مبارزات و فتوحات اسکندر مقدونی است؛ اما دخل و تصرف های خیالپردازانه ی استاد گنجه، از این روایت، داستانی قهرمانی و اسطوره ای آفریده است. در این پایان نامه به شیوه ای تحلیلی- توصیفی، شرح زندگی و روایت سفرهای اسکندر مورد بررسی قرار گرفته و مطالعه روانشناسانه روایت در این اثر، بر اساس روند فرایند فردیت یونگی و الگوی قهرمانی جوزف کمبل بوده است. در این پژوهش علاوه بر استفاده از روش ترکیبی یونگ – کمبل، برخی از نمادها و انگاره های کهن الگویی نیز مورد بررسی قرارگرفته و در رمزگشایی از پیچیدگی های معماگون داستان از آن استفاده شده است. مراحل سفر قهرمان بر اساس نظر کمبل عبارتند از: 1- عزیمت (دعوت به آغاز سفر، امدادهای غیبی، عبور از نخستین آستان، شکم نهنگ) 2- تشّرف (جاده ی آزمون ها، ملاقات با خدابانو، آشتی با پدر) 3- بازگشت (امتناع از بازگشت، فرارجادویی) که از این الگو در تبیین مراحل فرایند فردیت اسکندر در اسکندرنامه بهره برده ایم.در طی فرایند فردیت، اسکندر، در سفرهای خود با سایه، آنیما و پیرخرد روبرو می شود و سرانجام با رسیدن به آرمانشهری که مکان اوتاد و انسان های کامل(نماد تمامیت روان) است، به مرکز و خویشتن خویش دست می یابد.

چکیده این پژوهش به بررسی و نقد دو کتاب «بخارای من ایل من» و «اگر قره قاج نبود»، خاطراتِ داستان وارِ محمد بهمن بیگی(1298-1389) بر اساس نظریه تاریخ گرایی نوین می پردازد. تاریخ گرایی نوین از رویکردهای جدید نقد ادبی است که در دهه 1970 و 1980م. شکل گرفت. در این شیوه با برداشتن مرز تاریخ و ادبیات، ملاک و معیاری برای نقد ارائه می شود که بر مبنای آن می توان ارتباط متن و زمینه های تاریخی اش را بررسی کرد. از آنجایی که هدف پژوهش حاضر، بررسی و درک بهتر آثار بهمن بیگی براساس مطالعه گفتمان های موجود در متن و تأثیر و تأثر آن ها بر هم است، براساس روش شناسی تاریخ گرایی نوین ابتدا زندگی نویسنده، گرایش های مختلف، فعالیت های فرهنگی، سیاسی و اجتماعی او، سپس بازتاب وضعیت تاریخی و سیاسی و فرهنگی دوران زندگی بهمن بیگی، آن گونه که در متن دیده می شود، بررسی شده و گفتمان های مختلف و کشمکش آن ها در داستان ها، با ذکر مثال هایی از این دو کتاب، بیان شده است. این پژوهش به شیوه توصیفی_تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای انجام شده است. نتایج به دست آمده از بررسی داستان های بهمن بیگی، نشان می دهد که داستان ها، بازتاب اوضاع و احوال سیاسی، اجتماعی و فرهنگی عصر پهلوی اول و دوم است و آن را روایت می کند. پیش از ورود گفتمان های دولتیِ آموزش، خلع سلاح و اسکان اجباری به ایل مردم عشایر خود را با معیار هایی که پیش از آن در ایل اهمیت داشت می شناختند؛ مانند: علاقه مفرط به تفنگ و سوارکاری، کوچ نشینی و شیوه زندگی دامداری اما با ورود گفتمان های جدید دولتی در میان عشایر، برداشت مردم ایل از هویت خود، تغییر کرد. هویت جدید که با ورود گفتمان دولت تمرکزگرای پهلوی به ایل شکل گرفت، با خوی تمرکزگریز جامعه ایلی متعارض بود. بهمن بیگی با ترویج گفتمان آموزش و ترویج سوادآموزی، گفتمان دولتی را در ایل تقویت کرد. او در داستان های خود، آیین ها و بعضی از محصولات فرهنگی جامعه عشایری را توصیف می کند. بررسی نمونه هایی از صدای افراد در حاشیه در داستان های بهمن بیگی مانند زنان، طبقات فرودست و دیوانگان، باعث می شود با روایت های این مردم که در جامعه کمتر به گوش می رسد، آشنا شویم. روایت مردم در حاشیه نیز در پژوهش حاضر بررسی شده است و نتایج نشان داده که در عصر پهلوی، باور مردم عشایر درباره خود و روایتی که دولت درباره آن ها به کارمی برد، کاملاً متفاوت است.

حسین منزوی (1383-1325) در انواع قالب های کلاسیک و نو شعر سروده است، اما بیشتر شهرت او در غزل سرایی اوست. غزلهای حسین منزوی به طور عمده دارای جابه جایی های نحوی فراوان است و گاهی دیریابیِ مفاهیم شعری او، به دلیل همین پیچیدگی های نحوی است. هربرت پل گرایس (1913-1988) یکی از فیلسوفان زبان است که مباحث متعددی را در زمین? معناشناسی بیان کرده است. برای تجزیه تحلیل متن های فارسی، فقط نظری? استنباطی او مطرح شده است و از آن با عنوان هایی مثل «اصول همکاری»، «اصول تعاون» و «اصول همیاری» نیز یاد می شود که تا کنون بر این مبنا بررسی هایی اندک، روی متون غیر شعری انجام شده است. اما بحث های گرایس گسترده تر از اصول مورد نظر است، از جمله معنای طبیعی و غیرطبیعی گزاره ها، و تفاوت های معناییِ حاصل از جابه جایی های نحوی. او دربار? معنای واقعیِ گزاره ها پژوهش های وسیعی انجام داده که می تواند در بررسی معانی متون مورد استفاده قرار گیرد. موضوع این پژوهش این است که در صد غزل حسین منزوی، معانی ثانویه را به کمک یافته های معناشناسی گرایس، استخراج کنیم. روش ما در بررسی شامل، استفاده از معیارهای معانی نحوی، معانی غیر طبیعی گرایس و موارد نقضِ اصول همکاری که معانی ضمنی را منتج می شود، بوده است. با بررسی بیش از صد غزل از حسین منزوی، این نتیجه حاصل شد که اگر در شماری از غزل ها، بیت ها گسیختگی معنایی دارند، منزوی در آن ها معناهایی ضمنی مد نظر داشته است و همچنین جابجایی های نحوی در غزل های او نه فقط به دلیل محدودیتِ شکل غزل و رعایت ردیف و قافیه و وزن، بلکه دلایل معنایی دارد، یعنی همین جابجایی ها علاوه بر معنای اولیه، معنای ضمنی و معنای اضافه نیز ایجاد کرده است.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.