نام پژوهشگر: قدرت اله صباحی
نفیسه ابن العلم قدرت اله صباحی
لمبه گندم trogoderma granarium (everts) یکی از مهم ترین آفات در محصولات انباری است و به عنوان یکی از صد آفت مهاجم جهانی به شمار می آید. این حشره به ترکیبات تنفسی مرسوم از جمله متیل بروماید و فسفین مقاوم شده است. اسانس های گیاهی به دلیل سازگاری بیشتر با محیط زیست می تواند جایگزین مناسبی برای ترکیبات تنفسی در کنترل آفات انباری باشد. در این پژوهش خاصیت حشره¬کشی اسانس گیاهان پونه mentha pulegium (l.) (lamiaceae)، اکالیپتوس eucalyptus microtheca (f.muell) (myrtaceae) و گردو juglans regia (l.) (juglandaceae) تعیین شد. اسانس¬گیری با دستگاه کلونجر انجام شد. بررسی روی سمیت تنفسی، تماسی، دور¬کنندگی و دوام اسانس¬ها علیه مراحل لاروی و بالغ لمبه گندم، انجام شد. آزمایش در قالب طرح کامل تصادفی تحت شرایط آزمایشگاهی، دمای 1±30 درجه سانتی¬گراد، رطوبت نسبی 5±60 درصد و تاریکی صورت گرفت. پنج غلظت از هر اسانس در 4 تکرار استفاده شد. نتایج نشان داد که حشرات کامل نسبت به اسانس¬ها حساس¬تر از لاروها هستند. همچنین حساسیت لاروها با افزایش سن لاروی کاهش یافت. سمیت تماسی و تنفسی با افزایش غلظت و زمان اسانس¬دهی، به¬طور معنیداری افزایش یافت. اسانس پونه بیشترین تلفات را روی آفت داشت چنان¬که روی لارو سن اول و حشرات کامل پس از 48 ساعت 90 درصد تلفات ایجاد کرد. میزان lc50 این اسانس در سمیت تنفسی پس از 48 ساعت، روی حشرات کامل، لارو سن اول و دوم به ترتیب 2198/17، 2512/79 و 2580/74 پی¬پی¬ام و در سمیت تماسی برای مراحل مذکور به ترتیب 21/3180، 41/3394 و 43/3477 پی¬پی¬ام بود. اسانس گردو کمترین سمیت را بین گیاهان مورد مطالعه نشان داد. آزمایش دوام روی مراحل مختلف رشدی حشره نشان داد که اسانس پونه بالاترین و اسانس گردو پائین¬ترین دوام را داشت. درصد دور¬کنندگی پونه، اکالیپتوس و گردو روی حشرات بالغ در بالاترین غلظت به ترتیب 65، 53/46و 40/24 درصد بود. بنابراین، اسانس پونه بیشترین دورکنندگی را در میان گیاهان مورد مطالعه داشت. اسانس m. pulegium ممکن است به صورت یک ترکیب بی خطر و یا یک مدل در ساخت ترکیبات مصنوعی جدید بر علیه آفات استفاده شود.