بلوغ پدیده ای است که انسان را از دوران شیرین کودکی به مرحله ی حاکمیت عقل و منطق (بزرگسالی) می رساند. این پدیده به منزله ی یک انقلاب درونی در زندگی انسان جلوه گر شده و نقط? عطفی در زندگی فرد محسوب می گردد. این مرحله آغازی بر آمادگی شخص برای ورود جدّی و توأم با مسئولیت پذیری در صحن? اجتماع خویش است. حال پرسش اصلی این است که؛ آیا رسیدن به سن مسئولیت، صرفا یک تعیین شرعی و تعبدی است ویا براساس تحولاتی است که در نوجوانی هر انسانی، رخ می دهد؟ اگر تعبدی محض نیست، شرایط متفاوت زمانی و مکانی را چگونه می توان در رشد جسمی، جنسی، اقتصادی، فکری،اجتماعی و سیاسی، دخیل دانست؟ امام خمینی(س) اگرچه در کتاب های فتوایی، به همان راهی رفته است که فقهای مشهور رفته اند و نشانه-های بلوغ را همان علائمی تعریف کرده اند که پیش از ایشان نیز تعریف شده بود، ولی با توجه به عقل گرایی فقهی آن حضرت و با ملاحظه نقش زمان و مکان در استنباط احکام، که در سال های پایانی حیات طیبه امام(ره)، پر رنگ تر شده است، می توان گفت، بلوغ یک مسئله ی تعبدی و فقهی نیست، بلکه یک موضوع خارجی است و علائم و اماراتی را که شارع مقدس بیان داشته است، از قبیل احتلام، سن، موی زهار، حیض و ... هیچکدام موضوعیت ندارند. کلید واژه ها: بلوغ، حُلُم، اَشُد، زهار، رُشد، تمیز