دوران اولیه شاهنشاهی هخامنشی با در نظر گرفتن دوران سلطنت کوروش دوم هخامنشی تا پایان دوران داریوش یکم - با در نظر گرفتن دوران کوتاه شاهنشاهی کمبوجیه در بین دو قدرت اول و ثانوی دولت هخامنشی - قریب به یک سوم دوران کل هخامنشیان را در بر می گیرد. بی گمان اقتدار و توان آن دولت در همین عهد به اوج می رسد و آنچه باقی می ماند نتایج و شرایطی است که بر ساختار اولیه آن تکیه دارد. اهمیت این دوران بر کسی پوشیده نیست و درباره آن نه تنها مورخان و فلاسفه قدیم همچون هرودوت و افلاطون به سخن نشسته اند بلکه تا به امروز مورخان نامداری در ایران و جهان به داوری و نظاره و اظهار نظر پرداخته اند. هدف از این پژوهش بیشتر مبتنی بر دیدگاه های مشترک و تفاوتهای دوران دو امپراتور مشهور ایرانی می باشد که اساس کار تحقیق را تشکیل می دهد تا ضمن تبین فرایند اقتدار هر دو دولت ، گسترش سریع و مدیریت قوی آن را مورد توجه قرار داده و بویژه توجه به پیشرفت کمبوجیه در قاره آفریقا به عنوان نتیجه بزرگ کار کوروش و تبدیل شدن دولت هخامنشی به بزرگترین نیروی نظامی و اقتصادی جهان قدیم در قرن چهارم پ.م. را مورد ارزیابی قرار دهد. پژوهش حاضر در مسیر خود تلاش دارد ضمن تحلیل دوران اولیه شاهنشاهی هخامنشی ، حکومت کوروش و داریوش را به عنوان مدل سیاسی و مشابه قدرت های جدید جهانی در جامعه باستانی معرفی و تبیین نماید و بویژه به تغییرات و تحولات جدید در ادبیات جهانی و توجه به ترجمه متون تاریخی و فرامین شاهان به زبان های مختلف و زنده جهان قدیم نیز توجه نماید.