نام پژوهشگر: مریم زارع مهرجردی
مریم زارع مهرجردی کاظم مندگاری
در طراحی محیط های آموزشی، نقش مکان به عنوان یکی از عوامل موثّر در آموزش تأیید شده است؛ لذا توجّه به کیفیّت ّهای مکان اهمیّت ویژه خواهد داشت. از سویی در عصر حاضر، به ارتقاء کیفیّت های فضایی توجّه بسیاری می گردد. در این زمینه یکی از کیفیّت های مهم خاطره انگیزی مکان با چهار مرحله شکل گیری، ثبت، تداعی و انتقال می باشد. این پروژه، از میان مراحل خاطره انگیزی به دو مرحله شکل گیری و ثبت خاطره و تأثیر آن ها در طراحی محیط-های آموزشی تمرکز بیشتری خواهد داشت. با وجود تأکید نظریه پردازان بر اهمیّت خاطره انگیزی، شرایط موجود نشان از فقر شکل گیری و ثبت خاطره در مکان می باشد، که منجر به از دست رفتن ارتباط متقابل انسان با محیط خواهد شد؛ و مشکلاتی همچون گم گشتگی، بی ریشه بودن و عدم امنیّت را در پی خواهد داشت. با این وجود تلاش چشمگیری در ایجاد بستر مناسب برای شکل گیری و ثبت خاطره انجام نمی پذیرد، بدین ترتیب پرداختن به کیفیّت خاطره انگیزی اهمیّت می یابد. از عوامل موثّر بر خاطره انگیزی، فعّالیّت های جمعی جایگاه مهمی دارند؛ و از میان مراکز آموزشی، هنرستان به جهت انجام فعّالیّت های کارگاهی و آتلیه ای این قابلیّت را داراست از این رو، به عنوان نمونه طراحی هنرستان معماری انتخاب گردیده است. با توجّه به مسائل مطروحه، تعریف معیارهایی جهت شکل گیری و ثبت خاطره در معماری هدف کلان تئوریک این پژوهش خواهد بود؛ و ایجاد این قابلیّت در طراحی هنرستان معماری هدف عملیّاتی می باشد. سوالاتی که در راستای پاسخ به آن ها این تحقیق انجام پذیرفته نیز عبارتند از: 1.عوامل موثّر در شکل گیری و ثبت خاطره جمعی چیست؟ 2.مراحل شکل گیری و ثبت خاطره جمعی در ذهن جمعی مردم، به چه صورت می باشد؟ 3.از چه طریق می توان بستر شکل گیری و ثبت خاطره جمعی را در بناهای معماری ایجاد نمود؟ 4.عناصر موثّر معماری در خلق یک مکان خاطره انگیز کدامند؟ 5.چگونه می توان زمینه مناسب شکل گیری و ثبت خاطره جمعی را در محیط های آموزشی خاصّه محیط آموزش معماری ایجاد کرد؟ این تحقیق با توجّه به سوالات ذکر شده، تحقیقی کیفی با ماهیّتی اکتشافی وتفسیری و از نوع توسعه ای-کاربردی می باشد. برای گردآوری داده ها در بخش مبانی نظری نیز، از مطالعات اسنادی-کتابخانه ای استفاده گردید. در این پژوهش سعی شده تا روابط بین متغیّرهای مفهوم خاطره شناسایی و تعریفی عملیّاتی در این زمینه ارائه گردد. با شناخت از چگونگی مسیر شکل گیری و ثبت خاطره، معیارهای طراحی در این زمینه استخراج و در انتها بر اساس چهارچوب های حاصله، طراحی هنرستان معماری به عنوان نمونه موردی انجام شود.