نام پژوهشگر: عزیز عثمانی

بررسی مشترکات بینامتنی مرصادالعباد نجم الدین رازی و مثنوی معنوی مولانا
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه رازی - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1392
  عزیز عثمانی   ابراهیم رحیمی زنگنه

چکیده نجم الدین رازی ( 573-654 هـ .ق ) از صوفیانی است که تصوف او جمع بین تصوف عاشقانه و تصوف عابدانه یعنی آمیختن عشق و عبادت است و کتاب مرصادالعباد در بیان سلوک دین و وصول به عالم یقین و تربیت نفس انسانی را در فاصله سال های (618 تا 620 هـ . ق )تألیف کرد . مولانا جلال الدین ( 604- 672 هـ .ق ) که سال های جوانیش با دوران پیری نجم رازی مقارن بوده کتاب مرصادالعباد را در دست داشته و اشعاری از آن گرفته و در آثار خود آورده ، مهمترین اثر منظوم خود مثنوی معنوی را که باید یکی از بهترین زادگان اندیش? بشری دانست ، سرود . مولوی مسائل مهم عرفانی و دینی و اخلاقی را مطرح کرده و هنگام توضیح به ایراد آیه ها و احادیث مبادرت جسته است ؛ بنابراین در آثار هر دو ، عرفان نمودی تمام دارد . این پژوهش بر آن است که با بهره گیری از شیو ? تحلیل محتوا این دو اثر مرصادالعباد و مثنوی معنوی را بکاود و رگه های عرفان و مشترکات بینامتنی دو اثر را بیابد تا بدین گونه شیوه-های تأثیر پذیری مولانا را از نجم رازی نشان دهد و سر انجام به این نکته پای بفشارد که خالق هر دو اثر در دامان عرفان ایرانی پرورده شده اند و ندایی اصیل و آشنا سر می دهند . برای این کار ابتدا مبانی اصلی عرفان مشترک در دو اثر تحلیل و در گام بعدی مشترکات دو اثر بررسی شده است . محور اساسی و مشترک و مورد بحث در این رساله ، رویکرد عارفانه به شناخت خدا، انسان، آفرینش، عشق، بیان سلوک دین و ... است . نتیجه پایانی این پژوهش آن است که مشترکات اندیشه ای و عرفانی دو اثر را نشان دهد .