چکیده دامنه ی مکر وسیع تر از خدعه است مکر ممکن است به شیوه ی خدعه و یا شیوه های دیگر انجام گیرد. معنای لغوی و اصطلاحی مکر و خدعه با معنای آن در قرآن و کتاب الکافی تقریبا یکی است. مکر وخدعه از لحاظ فعلی به دو نوع ممدوح و مذموم تقسیم شده است. مکر و خدعه انسان ها اگر با سوء نیت و علیه تعالیم انبیاء باشد مذموم، در غیر این صورت ممدوح است . مکر مذموم انسان ها به انگیزه های متفاوتی مانند ضربه زدن به اسلام از درون، موجه جلوه دادن، فراموشی، مبارزه برای شکست دادن نهضت حق و....است که در آن زمان ختم نشده بلکه در طول تاریخ بوده و همچنان نیز هست. مکر ممدوح انسان ها نیز به انگیزه های متفاوتی مانند رسیدن به حق مشروع، هدایت انسان ها و...است که یاد گرفتن آن ها در استفاده از چاره جوییهای مختلف مفید است. مکر و خدعه ی شیطان به انگیزه ی گمراهی انسان هاست و مذموم است. او علایق افراد را می شناسد و با توجه به شخصیت آنان مکر و خدعه می کند و از شیوه های متفاوتی بهره می جوید. مکر خدا هیچ وقت بی مقدمه وجدای از اعمال بندگان نیست بلکه به دنبال اعمال زشت و مکر مذموم آنان می آید و از لحاظ شکل شبیه مکر انسان و شیطان است ولی در اصل متفاوت از آن هاست و مراد از آن نجات ممکور یا مجازات ماکر مکر مذموم ویا هردو است. چیزی که هست مکر مذموم در قرآن و احادیث عاقبت خوشی ندارد زیرا علاوه برآن که بی اثر و بی نتیجه می ماند. مکاران با مکرشان حقیقت انسانی خودشان را زیر سوال می برند و در دنیا و آخرت عذاب شدید و سخت دچار می گردند به سزای اعمالشان خواهند رسید و علاوه بر آن خداوند، ممکور را در برابر مکر مذموم بی دفاع نگذاشته است هم در برابر مکرشیطان راهکارهایی نظیر دعاکردن، توکل به خدا، تقوا و...قرار داده و هم در برابر مکر مذموم انسان ها راهکارهایی مانند آراسته شدن به لباس صبر و تقوا، احسان و نیکوکاری در حق ماکر، حفظ اسرار ، توکل و....قرارداده است کلید واژه: مکر، خدعه، پیامد، مبارزه، قرآن، کتاب الکافی