این پژوهش به دنبال بررسی روند تغییرات سخنان امیرمومنان خطاب به مردم در دوران حکومت است. بر این اساس بر مبنای مدل «اصول، مبانی و روش ها» تحلیل محتوای متن نهج البلاغه انجام گرفت و تغییرات بر اساس این مدل به دست آمد. این تغییرات نشان دادند که امیرمومنان در دوران حکومت خود به تناسب شرایط، موقعیت ها، مکان ها و مردمان مختلف سخنانی ایراد کرده است. گاه بر سخنی تأکیدی بیشتر شده و در شرایط دیگر به همان موضوع کمتر پرداخته شده است و این نشان دهنده زمانه شناسی و تدبیر امیرمومنان است. بیشترین تأکید امیرمومنان در اصول بر «اصل آینده نگری و عاقبت اندیشی» بوده و در مبانی بیش از هر چیز مردم را با مباحث «انسان شناسی» آشنا کرده و از «روش الگویی» بیش از دیگر روش ها بهره گرفته است. این تأکیدات بر اساس شناخت امیرمومنان از جامع? زمان خود و تغییرات رخ داده پس از رحلت رسول خدا تا آن زمان بوده است.