با وجود آن که دین در طول تاریخ بشر، دارای کارکردهای فراوانی بوده، اما در عصر مدرنیته این پرسش مطرح گردید که در زمان اداره زندگی بشر بر مبنای عقلانیت، چه نیازی به دین وجود دارد؟ پژوهش حاضر با روش توصیفی و تبیینی به بررسی کارکردهای دین در جامعه سنتی و مدرن پرداخته است. مفهوم دین از یک تعریف اجماعی میان دانشمندان برخوردار نیست اما می توان سنت گرایی، اسطوره، مفهوم رستگاری، مکان ها و اشیای مقدس، اعمال مقدس، نوشته های مقدس، جامعه مقدس و تجربه مقدس را شاخص های دین دانست. دین در جامعه سنتی، فرانهادی بوده و کارویژه های متعددی را به عهده داشته است؛ اما با تغییر جامعه از سنتی به مدرن، تغییراتی در کارکردهای دین پدید آمد. برخی از این تغییرات را می توان "تبدل کارکرد" نامید؛ به این معنا که برخی از کارکردها در جامعه مدرن به دلیل فقدان مسأله، یا پیداشدن راه حل های دیگری که مغایر با دین نیست، از میان رفته، و کارکردهای جدید در ارتباط با مسایل جدید پدید آمده است؛ مثلاَ نقش دین در ایجاد انقلاب، جنبش های اجتماعی و مشروعیت بخشی به نظام سیاسی، در جامعه سنتی نبوده و یا این اهمیت را نداشته است. برخی تغییرات نیز از نوع "تبدیل کارکردی" است؛ یعنی برخی از کارکردهای دین در جامعه سنتی، به دلیل مبنا قرار گرفتن علم و عقلانیت در جامعه مدرن کنار گذاشته شده، که می توان آن را "عرفی شدن" نامید. اما این تغییرات به معنای تنزل دین به نهادی در کنار سایر نهادها نیست. در این زمینه دو نظریه وجود دارد؛ برخی، کارویژه های دین را منحصر در امور فردی و روانی و هدایت انسان ها می دانند، و حضور دین در عرصه های دیگر جامعه سنتی را از باب ضرورت تلقی می کنند. و برخی دیگر اگرچه جامعه سازی را وظیفه دین می دانند اما مسائلی مانند رواج تمدن عرفی غرب و عدم ارایه الگویی کارآمد از دین را موانع حضور دین در صحنه اجتماع می دانند. اما در هر صورت، دین در جامعه مدرن هم می تواند کارآمد باشد. تحقیق حاضر در یک مقدمه و هفت فصل بیان شده است.

در دنیای امروز میزان اهمیّت، تاثیرگذاری و جذّابیت رسانه¬ها به خصوص سینما برکسی پوشیده نیست. غالب کشورها و ایدئولوژی¬های جهان در تلاشند تا مفاهیم مورد پذیرش خویش را از طریق رسانه های جمعی به گوش جهانیان برسانند. در نگاه اوّل جامعۀ اسلامی نیز باید از این ظرفیّت فوق¬العاده برای ترویج اخلاق حسنۀ اسلامی استفاده نماید. امّا سؤال این است که آیا ابزار های مدرنی چون سینما پیام های اخلاقی را بدون هیچ دخل و تصرّفی به مخاطب خویش منتقل می کنند؟ یا این رسانه¬ها به دلیل خواص ذاتی خود، قابلیت انتقال مفاهیم اخلاقی را نداشته و اصولاً با اخلاق اسلامی قابل جمع نیستند؟ که در این صورت استفاده از آنها برای ترویج اسلام، تاثیری معکوس برجای خواهد گذاشت.این پایان نامه برای جواب به این سؤال در قدم اوّل را روش کتابخانه ای به تعریف اخلاق اسلامی از دیدگاه علمای شیعه (و بیشتر ناظر به آراء حضرت آیه¬الله مصباح یزدی) پرداخته است. در این دیدگاه همۀ رفتارها و ملکات انسانی که قابل مدح و ذم باشند و دارای صبغۀ ارزشی، خواه مربوط به رابطۀ انسان¬ها با یکدیگر، یا رابطه انسان با خدا، یا رابطه انسان با خود و یا حتّی رابطۀ انسان با طبیعت، در حوزۀ اخلاق قرار می-گیرند؛ که اگر در مسیر کمال نهایی انسان که همان فلاح و رستگاری است قرار داشته باشند، اخلاقی و الاّ غیر اخلاقی محسوب می¬گردند. در این دیدگاه اخلاق هم در تعیین مصداق هدف نهایی و ملاک ارزش گذاری و هم در مقام تشخیص و تعیین افعال ارزشمند و ضد¬ارزش به شدّت نیازمند اعتقادات و دستورات دین است. در گام بعد، پس از تعریف ذات سینما و ماهیّت تکنولوژیکی آن (عمدتا ناظر به آرای شهید آوینی)، دیدگاه¬های مربوط به رابطۀ دین و رسانه حول سه نظریۀ «ذات¬گرایانه»، «ابزارانگارانه» و«اقتضاءگرایانه» بحث گردیده و نهایتاً دیدگاه اقتضاءگرایانه به عنوان نظریه ای که قائل به تعامل میان اخلاق و سینما است مورد تایید قرار می¬گیرد. امّا در فصل بعد، سه فیلم سینمایی «اخراجی ها 3» ، «سگ کشی» و «عروس» (پرفروش¬ترین فیلم¬های سال¬های 1369،1379،1389 به عنوان نمونه¬هایی از فیلم¬های سینمایی بعد از انقلاب) با ترکیبی از برخی روش های کیفی و با رویکردی اخلاقی مورد نقد و بررسی قرار گرفته، تا علاوه بر اثبات امکان تعامل اخلاق و رسانه، الگویی نو برای عیارسنجی و تولید فیلم های سینمایی با نگاه اخلاقی ارائه داده باشد