در فصل نخست علاوه بر بررسی مفاهیم کلیدی تحقیق، به اصول ثابت و متغیر در سیره اهل بیت (ع) اشاره شده است و سپس این مطلب مورد توجه قرار گرفته است که اخلاق اجتماعی اهل بیت نقش بسیار موثری در تقویت و گسترش اسلام و جذب غیر مسلمانان به اسلام داشته است. و اینکه الگو بودن سیره اهل بیت به زمان و مکان خاصی منحصر نمی گردد، بلکه علی رغم تفاوت شرایط زمان ما با زمان ائمه (ع)، سیره اهل بیت، امروز نیز می تواند به عنوان بهترین، سالمترین و کاملترین الگو برای جهانیان و مخصوصا پیروان آن بزرگواران قرار گیرد. برخی از اصول رفتاری اهل بیت میان همه انسانها (اعم از مسلمانان و غیر مسلمانان) مشترک بوده است که بر اساس آن اصول با همه انسانها به طور مساوی و یکسان رفتار می نمودند مانند: عدالت اجتماعی، مساوات و برابری، وفای به عهد، عفو و گذشت، صداقت و یکرنگی، رفتار نرم و لین. که اهل بیت در این موارد فرقی بین انسانها قائل نبودند. برخی از اصول اجتمعی اهل بیت اصولی هستند که فقط شامل مومنان می شود و سایر انسانها را در بر نمی گیرد. مانند: تکریم و احترام، تواضع و فروتنی، غمخواری و غمزدائی و اجابت دعوت مومنان و اهل بیت در برابر غیر مومنان هرگز چنین رفتاری نداشتند. رفتار اهل بیت در برخورد با غیر مسلمانان، به گونه ای بود که تا زمانی که می توانستند از طریق صلح و آرامش به اهداف دینی خود برسند از جنگ و درگیری مسلحانه دوری می نمودند. حتی در مواردی آنها را مورد احسان قرار می دادند. و از اهانت نسبت به آنان و مقدسات آنان پرهیز می کردند. اما زمانیکه شرایط به گونه ای بود که چاره جز جنگ نداشتند با تمام قوا در برابر دشمنان اسلام مبارزه می کردند. اهل بیت (ع) در برخورد با مسلمانان فاسق به شدت مقابله می نمودند و نمی گذاشتند عقیده فاسد و انحرافی آنان به دیگران نیز سرایت کند.

سیره پیامبر اسلام(ص) در تمام ابعاد زندگی، الگوی کاملی است، و آن حضرت با اتخاذ روش الهی در زمانی کوتاه، تحول عظیم اعتقادی و اخلاقی در جامعه بدوی حجاز به وجود آورد. از آن جا که فرهنگ در هر جامعه، نقش تعیین کننده ای دارد، این تحقیق، شیوه رفتاری و عملکرد رسول خدا( را در فعالیت های فرهنگی مورد بررسی قرار داده، و چگونگی اقدامات پیامبر(ص) ، مبنی بر زدودن فرهنگ شرک و جاهلیت، و ترویج فرهنگ اسلام، و برخورد با مخالفان فرهنگی را تبیین کرده است. پیامبر بزرگ اسلام(ص) حرکت فرهنگی خود را با متزلزل ساختن مبانی و تکیه گاه های فکری نظام جاهلیت آغاز کرد. اصول حاکم بر سیره فرهنگی او، رعایت شرایط اجتماعی در ابلاغ رسالت، آغاز دعوت از خانواده و نزدیکان، و گسترش دعوت بر اساس حکمت و پند، اخلاقیات و ترویج احکام الهی بود. آن حضرت، هیچ گاه از حربه خشونت و تعصب برای پیشبرد اهداف خود، بهره نبرد، بلکه با حضور در میدان های مختلف اجتماعی، و با سلاح منطق و حکمت، موانع را از سر راه گسترش اسلام برمی داشت. انعطاف پذیری در اصول و برنامه های اسلامی، مقاومت در برابر فشارهای مخالفان و مشرکان، استفاده از تمام فرصت ها برای گسترش اسلام مانند هجرت، بیعت، اعزام مبلغ، ارسال نامه به رهبران جهان، و جهاد از دیگر تاکتیک های فرهنگی پیامبر اسلام(ص) بود. آن حضرت کاملاً به اصول اخلاقی و اجتماعی، در برخورد با افراد و گروه های مختلف پای بند بود. همچنین در امور مختلف با مومنان و اصحاب خود مشورت می کرد، و با رفتار متواضعانه در برابر آنان، و گذشت از خطاهای ایشان در برابر حقوق شخصی خود، به آنان شخصیت می داد و کرامت یارانش را حفظ می نمود. دعوت خالصانه و مزد نخواستن از کسی برای تبلیغ دین، دلسوزی و محبت نسبت به زیردستان و یاران، و نیز ایجاد فضای باز برای هیأت های نمایندگی و گروه های مختلف، از ویژگی های دیگر سیره فرهنگی پیامبر اسلام(ص) می باشد.

در طول تاریخ اسلام (مخصوصا در عصر غیبت کبری) عالمان پارسای مذهب حقه اثنی عشری به عنوان مرزبانان عقیده و ایمان مردم هر گاه کتابی در رد اسلام یا مذاهب تشیع نوشته شده است به دفاع برخاسته اند. در این رساله کتابهایی که در شش قرن اخیر از طرف علمای شیعه در رد کتب مخالفان نوشته شده است، و از صدها با آغاز دوران غیبت کبری، علمای شیعه به عنوان مرزبانان عقیده و ایمان مردم، هرگاه کتابی در رد اسلام یا عقاید مذهبی تشیع نوشته می شد، از طریق مناظره یا تألیف کتاب و رساله، به معاندان یا مخالفان پاسخ می دادند. این رساله به بررسی کتب و رسائلی که از دوره صفویه تا عصر حاضر و به مدت حدود شش قرن، در رد آثار مخالفان دینی و مذهبی توسط علمای شیعه نوشته شده، و بالغ بر 314 کتاب می باشد پرداخته، و آن ها را مورد بررسی و نقد قرار داده است. البته سنت تألیف و تدوین آثار مختلف برای پاسخ گویی به شبهات غیرمسلمانان یا مخالفان مذهبی، از سده های نخستین هجری در میان علما و دانشمندان شیعه متداول بوده است؛ و خصوصاً از قرن سوم تا دهم هجری این سنت، بسیار چشم گیر بوده است. مهم ترین آثاری که در این زمینه تدوین یافته است، مربوط به پاسخ علمای شیعه به شبهات ابن تیمیه می باشد. در قرن دهم هجری که صفویان موفق به تشکیل حکومت در ایران گردیدند، آموزه های شیعی به شدت مورد توجه قرار گرفته و مذهب شیعه به عنوان مذهب رسمی ایران تعیین گردید. در مقابل، دولت عثمانی به عنوان پرچم دار مذاهب اهل سنت عمل می کرد. در این دوران، بیش از 28 کتاب توسط علمای شیعه در رد کتب علمای اهل سنت نوشته شد، که در این رساله علاوه بر بررسی کتب مذکور، به زندگی نامه و حوادث عصر مولفین نیز اشاره شده است. در قرن سیزدهم هجری نیز بیش از 130 کتاب شناسایی شده، که از مشهورترین کتب ردود در این قرن، 55 کتابی است که در رد کتاب "تحفه اثنی عشریه" نوشته شده است. از آثار قرن چهاردهم نیز بیش از 61 اثر مورد بررسی قرار گرفته، که برخی از آن ها توسط علمای شیعه هند نوشته شده است. 100 اثر علمی نیز در قرن پانزدهم شناسایی شده که بیشتر آن ها به زبان عربی و اردو می باشد، در حالی که غالب آثار پیشین به زبان فارسی بود.کتب فقط 314 کتب لیست گردیده است.

این تحقیق در یک مقدمه و هشت فصل به بررسی شخصیت و عملکرد کارگزاران پیامبر می پردازد.

این رساله در صدد است با بررسی مهمترین جنبشهای ایجاد شده در جهان اسلام در دوره تاریخی پس از واقعه کربلا تا پایان قرن دوم هجری تاثیرات و نقش الگوی قیام امام حسین را در آنها بررسی نماید از این رو سوال اصلی تحقیق عبارتست از اینکه مهمترین تاثیرات نهضت امام حسین بر حرکتهای اصلاحی از سال 61 تا پایان قرن دوم چه بوده است. فرضیه ارایه شده چنین است غالب حرکتهای اصلاحی از سال 61 ه ق تا پایان قرن دوم هجری در مقابله با ظلم حاکمان و احیای سنت نبوی از نهضت کربلا و قیام شهادت امام حسین الگو و الهام گرفته اند. بدون تردید قیام کربلا مهم ترین قیام اصلاحی در تاریخ است که تاثیرات مهمی را در عرصه های دینی، فرهنگی، سیاسی و اجتماعی داشته است نخستین تاثیرات قیام کربلا را می توان در دهه های پس از واقعه کربلا در جنبشهای چون توابین و مختار و زید شهید و شهید فخ و غیره مشاهده کرد. اصلاح اسلامی تغییری است در جهت کمال و رشد انسان و هدایت به سوی مسیری که انسان را به هدف نهایی خلقت می رساند. مهمترین نهضت های اصلاحی پس از حادثه کربلا تا پایان قرن دوم هجری عبارتند از قیام توابین قیام مختار و قیام زیدبن علی و قیام حسین بن علی و قیام شهید فخ همه این حرکتها همانند سیدالشهداء جهت احیای اسلام اصیل و سنت نبوی مبارزه با ظلم و فساد دستگاه حکومت امر به معروف و نهی از منکر و اصلاح جامعه با الگوگیری از قیام امام حسین قیام کردند و همان اهداف آن حضرت را دنبال کردند ما در این تحقیق در فصل ماهیت اصلاحی نهضت امام حسین را بررسی کردیم در فصل دوم چگونگی الگوگیری حرکتها مهم اصلاحی از سال 61 تا پایان سده نخست مورد بررسی قرار گرفته است و در نهایت در فصل سوم تاثیر واقعه کربلا بر حرکتهای مهم اصلاحی در قرن دوم هجری قمری را بررسی کرده ایم. نتیجه تحقیق آن است که تاثیرپذیری این قیامها از قیام کربلا در مبارزه با ظلم و سوء عملکرد حاکمان و تلاش آنها برای احیای سنتهای اصیل اسلامی بارز بوده است.

چکیده ندارد.

زندگی ائمه به یک بعد خلاصه نمی شود بلکه دارای ابعاد گوناگون است که یکی از آنها شأن رهبری سیاسی جامعه می باشد، ائمه علاوه بر شأن رهبری دینی شأن رهبری سیاسی را نیز دارا می باشند. با این وصف، باعتقاد ما که حق حاکمیت از آن ائمه می باشند و آنها باید اداره جامعه را به عهده می گرفتند، اما در عمل چنین نشدو امامان معصوم یکی پس از دیگری از این حق محروم شدند. بنی امیه یکی از طایفه های مطرح در زمان علی و امام مجتبی و امام حسین نقش عمده ای در محروم کردن ائمه از این حق داشت، بطوریکه بعد از مدتی خلافت را از آن خود کردند و در رأس آن جای گرفتند. این قضیه تا حدودی ریشه تاریخی داشت، گرچه ممکن است تمام العله نباشد اما علت عمده به حساب می آید. علی و امام حسن و حسین از خاندان بنی هاشم . معاویه بن ابی سفیان و یزیدبن معاویه از خاندان بنی امیه می باشد و این دو خاندان از سالهای دور باهم نزاع و کشمکش داشتند، این نزاع با بعثت پیامبر اسلام به اوج خود رسید و بنی امیه تا آخرین مرحله به مبارزه خود ادامه دادند. گرچه آنها در اثر شرایطی که در فتح مکه پیش آمد ظاهرا اسلام آوردند ولی در واقع مسلمان نشدند با این همه، بنی امیه مورد حمایت خلفا قرار گرفتند.و یکی پس از دیگری به قدرت رسیدند، به نحوی که شام به عنوان مقر اصلی و دائمی آنها درآمد، لذا وقتی علی خواست معاویه را عزل کند او از این خواسته سرباز زد، با اینکه معاویه از طرف علی معزول بود اما او هرگز شام را تسلیم نکرد، سرانجام علی به شهادت رسید.این بار که معاویه خود را در موقعیت برتری می دید، امام حسن را به عنوان خلیفه مسلمین مورد تهدید قرار داد، امام با اینکه در موحله نخست می خواست با معاویه بجنگد اما در اثر سستی یاران خود مجبور شد که با معاویه صلح کند. موضع امام حسین در برابر معاویه همان موضع برادرش امام حسن بود اما بعد از معاویه با یزید که خواهان بیعت بود بیعت نکرد و بر اساس وظیفه، با شکوه ترین انقلاب را در تاریخ بشریت رقم زد. با اینکه حق حاکمیت از آن ائمه بود و خود را ذی حق می دانستند، خلفا را هرگز به رسمیت نشناختند و براساس وظیفه، طبق مصالح اسلام و مسلمانان با انان برخورد کردند. در این رساله به بررسی مواضع ائمه در برابر حاکمان اموی (سفیانیان)پرداخته شده است.

در این تحقیق موضع گیریهای اهل بیت پیامبر(صلی الله علیه وآله) نسبت به خلفای سه گانه و نحوه تعامل آنان تبیین شده است.بنابراین مسأله این پژوهش این است که، تعامل اهل بیت(علیهم السلام) با خلفای سه گانه چگونه بوده است؟ آیا اهل بیت(علیهم السلام) با خلفای سه گانه همکاری کرده اند یا خیر؟ و در صورت مثبت بودن پاسخ، آیا این همکاری به معنی مشروع دانستن حاکمیت خلفا بوده است یا خیر؟ دوران مورد بررسی از سال 11 هجری تا سال 35 هجری را شامل می شود، برخی از نویسندگان در مورد برخورد اهل بیت پیامبر(صلی الله علیه وآله) با خلفای سه گانه افراط کرده اند و حتّی امام علی(علیه السلام) را بازوی اجرائی خلفا دانسته و خواسته اند به نحوی مشروعیت خلافت خلفای سه گانه را از این استفاده نمایند.اما فرضیه این پژوهش این است که اهل بیت پیامبر(صلی الله علیه وآله) با ملاحظه خطرهایی که در صورت قیام جامعه اسلامی را تهدید می کرد، از قیام واقدام مسلحانه خود داری کردند و با صبر و دور اندیشی، جامعه اسلامی را از خطرهای منافقین، مرتدین و فرصت طلب ها نجات دادند.امام علی(علیه السلام) و حضرت فاطمه زهرا(علیها السلام) که در مسئله خلافت و فدک خود را صاحب حق می دانستند شیوه ویژه ای را در پیش گرفتند که هم وحدت امت اسلامی حفظ شود و هم حقایق باز گو شود. حضرت علی(علیه السلام) در دوران خلفای سه گاه در پاره ای موارد به همکاری با آنان پرداختند و با مشاوره های مشفقانه برای حفظ مصالح اسلام و مسلمانان تلاش وافر نمودند و در موارد دیگر انتقادات شدید به خلفا کردند که از مجموع انتقادات اهل بیت پیامبر(صلی الله علیه وآله) از خلفا می توان نتیجه گرفت که ایشان هرگز دستگاه خلافت را مشروع نمی دانستند بلکه با صراحت، عدم لیاقت آنها را گوشزد فرموده است.

این مجموعه به عنوان اصول مشترک در سیره عبادی اهل بیت نوشته شده است که دارای دو بخش است: بخش اول یک فصل دارد. از بخش مقدمات، کلید واژه ها است به معناهای سیره، عبادت، اهل بیت پرداخته شده است سپس حقیقت عبادت و اهمیت عبادت، و عبادت را به عنوان هدف خلقت مورد بررسی قرار داده است. در بخش دوم: چهار فصل وجود دارد. که درباره سیره عملی اهل بیت(ع) در عبادت و اصول مشترک در سیره آنان است فصل اول: اخلاص در سیره عبادی، در این فصل معنی لغوی و اصطلاحی، اخلاص و تعریف آن و سپس نمونه های چند از سیره مخلصانه اهل بیت ذکر شده است. فصل دوم: وقت شناسی در سیره اهل بیت در این فصل اهمیت زمان گزینش مناسب ترین وقت برای عبادت در سیره اهل بیت(ع) مورد توجه قرار گرفته است. فصل سوم: خشوع در سیره عبادی اهل بیت(ع) است در این فصل واژه شناسی تعریف خشوع و سپس نمونه های از سیره عملی آنان راجع به خشوع در عبادت مطرح شده است. فصل چهارم در اهتمام به عبادت است که در این فصل راجع به اهتمام ویژه اهل بیت(ع) به عبادت به میان آمده است آنگاه اهتمام اهل بیت به نماز، حج، ادعیه، ذکر و قرائت قرآن بازگو شده است. فصل پنجم: نقش زمان و مکان در کیفیت و کمیت عبادت است در این فصل درباره فرصت شناسی اهل بیت و استفاده بهینه از وقت گفته شده است و در آخر نتیجه گرفته شده که زمان و مکان در کیفیت و کمیت عبادت اهل بیت(ع) نقش داشته است. و در پایان نتیجه مباحث این است که سیره عبادی اهل بیت(ع) براساس این اصول، موازین، قابل اقتداء، اسوه گیری است. لازم به ذکر است که آنچه پیش روی خواننده عزیز می باشد سیره عملی اهل بیت(ع) به صورت اختصار و اجمال و اگر وقت کافی باشد در این زمینه باید مجلداتی چند نوشت: چون سیره عبادی آنان ابعاد گوناگونی دارد، اگر کسی در همین مختصر هم از نظر عبرت ببیند و چشم خود را باز کند به نتیجه خواهد رسید که: در هستی تنها اهل بیت(ع) بودند که حق عبودیت را ادا نمودند و فقط آنان صلاحیت امامت را دارا هستند.