درباره مسأله جواز تعمیم رویت هلال به دیگر شهرهای اسلامی، دو قول اصلی مطرح شده است؛ اعتقاد به ثبوت رویت هلال در شهر محل رویت و شهرهای مجاور و هم افق، قول مشهور بوده، و اعتقاد به تعمیم ثبوت رویت هلال به تمامی شهرهای دور و نزدیک اسلامی قول غیرمشهور میان فقها می باشد. از آن جایی که خود هلال ملاک عمل بوده، و رویت نسبت به آن طریق می باشد، و ملاک شروع ماه قمری و وجوب صیام، یقین به هلال است، و از سویی هلال یک امر واقعی است که به همان شب اول مربوط است، بنابر این، دیدن با چشم مسلح نیز کفایت می کند. همچنین در این که طول ماه به رویت و مشاهده حسی هلال ثابت می شود، هیچ تردیدی میان فقهای شیعی وجود ندارد. یکی از راه های اثبات هلال مشاهده خود شخص است که آیات و روایات متواتر بسیاری بر حجیت آن دلالت می کند. از دیگر راه های اثبات هلال، بینه است یعنی شهادت و گواهی دو شاهد عادل بر رویت هلال، یا برهان واضح که بنابر نظر کسانی که علم را در رویت هلال لازم دانسته اند، بینه حجیت دارد؛ زیرا بینه علم می آورد یا از نظر شرعی به منزله علم و قطع قرار داده شده است. یکی دیگر از راه های اثبات هلال، شیاع است که عبارت است از شیوع و انتشار چیزی که در صورت تقید آن به علم به حد تواتر می رسد. و ادله حجیت تواتر در حجیت شیاع مقید به علم نیز به کار می رود. همچنین در مورد اثبات هلال با گذشتن سی روز از ماه قبلی، اجماع و نیز روایاتی در حد تواتر وجود دارد. به علاوه، اثبات هلال با حکم حاکم شرع نیز میسر است؛ زیرا عموم و اطلاقات روایاتی که حکم فقیه را نافذ دانسته، و مراجعه به وی را در روزگار غیبت لازم می شمرند، این مسیله را نیز در بر می گیرد.

از ویژگیها و تفاوت اجتهاد در عصر حضور و غیبت بحث کردیم. و با بررسی منابع و مدارک استنباط در عصر حضور به این نتیجه رسیدیم که فقیهان در عصر حضور وجود داشتند و از طرف امامان معصوم در ابعاد گوناگون برای رشد و هدایت بشر و حفظ نظام الهی وظایفی را به عهده داشتند با این تفاوت که در عصر حضور اجتهاد و کار استنباط فقیهان عصر حضور وکالت و نیابت و وظایف خاصی را داشتند ولی در عصر غیبت کار استنباط و اجتهاد و احکام گسترش یافته و پیچیده و دشوار و جزئی تر شده است. وظایف فقیهان عصر حضور در عصر غیبت عمومیت پیدا کرده و فقیهان در عصر غیبت نیابت عامه از امامان معصوم را دارا می باشند و همان وظایف پیامبر اسلام و امامان معصوم از قبیل مرجعیت دینی و پاسخگویی به همه نیازهای بشر و ترویج و تبلیغ تفسیر و اجراء احکام و قوانین اسلام ناب را بعهده دارند.

موضوع این تحقیق نقش فقیهان در عصر حضور امامان شیعه میباشد. و پیرامون این موضوع کنکاش و بررسی به عمل آمده است. و تحت این موضوع، ادوار عصر حضور و فقها این عصر و سپس نشانه ها و وظایف و ابعاد وظایف یک فقیه مورد بررسی قرار گرفت. چون موضوع ما مربوط به نقش فقیهان در عصر حضور امامان بود که از این جهت از ویژگیها و تفاوت اجتهاد در عصر حضور و عصر غیبت بحث کردیم. و با بررسی منابع و مدارک استنباط در عصر حضور به این نتیجه رسیدیم که فقیهان در عصر حضور وجود داشتند و از طرف امامان معصوم علیهم السلام در ابعاد گوناگون برای رشد و هدایت بشر و حفظ نظام الهی وظایفی را به عهده داشته اند با این تفاوت که در عصر حضور اجتهاد و کار استنباط فقیهان محدود، کلی و ساده و تمرینی بوده و فقیهان عصر حضور وکالت و نیابت و وظایف خاصی را داشتند ولی در عصر غیبت کار استنباط و اجتهاد و احکام گسترش یافته و پیچیده و دشوار و جزئی تر شده است. وظایف فقیهان، عصر حضور در عصر غیبت عمومیت پیدا کرده و فقیهان در عصر غیبت نیابت عامه از امامان معصوم علیهم السلام را دارا میباشند. و همان وظایف پیامبر اسلام (ص) و امامان معصوم علیهم السلام از قبیل دینی و پاسخگویی به همه نیازهای بشر و ترویج و تبلیغ تفسیر و اجراء احکام و قوانین اسلام ناب را به عهده دارند.