پرسش اصلی این تحقیق این بود که آیا مشارکت سیاسی در نظام سیاسی اسلام وجود دارد یا خیر؟ فصل اول به مفاهیم کلی اختصاص دارد. در فصل دوم از نظام سیاسی اسلامی بحث شده و به فصل چهارم می رسیم در این فصل به عناصر مشارکت سیاسی که نظام سیاسی اسلام آن را پذیرفته می پردازیم. در فصل پنجم به جمع بندی از پایان نامه می رسیم و به این نتیجه می رسیم که مشارکت سیاسی در نظام سیاسی اسلام پذیرفته شده و مدل مشاکت نیز حمایتی و رقابتی می باشد.

در رساله حاضر تلاش گردید تا کارکردهای سازمان کنفرانس اسلامی در دوران جنگ سرد و پس از آن مورد بررسی و مقایسه قرار گیرد. در بتدا مشخص گردید که با توجه به علل و عوامل تشکیل سازمان کنفرانس اسلامی تاثیر آن در دوران جنگ سرد، این سازمان تحت تاثیر عواملی مانند ساختار تصمیم گیری، بافت قدرت در درون و اعمال قدرت و نفوذ قدرتهای بزرگ در بیرون می باشد. در همین راستا در ارزیابی از عملکرد و کارائی سازمان کنفرانس اسلامی در دوران جنگ سرد می توان گفت که این سازمان دچار چالشها و مسائلی از دوران جنگ سرد بوده است، این سازمان در دوران جنگ سرد با حمایت آمریکا از اسرائیل اشغال افغانستان توسط اتحاد جماهیر شوروی مداخله نظامی آمریکا در طبس و بدنبال آن حمله نظامی عراق علیه جمهوری اسلامی ایران، اشغال کویت توسط عراق و مسایل دیگر مواجه گردید. اما سازمان کنفرانس اسلامی از عملکرد مناسبی در برابر این رخدادها برخوردار نبود. زیرا که تعدادی از اعضا طرفدار غرب و برخی دیگر هم جهت با بلوک شرق بودند و اتخاذ مواضع محافظه کارانه و بی طرفانه برخی اعضا در عدم کارائی سازمان نقش موثری ایفا نمود. سازمان کنفرانس اسلامی پس از جنگ سرد وارد مرحله نوین شد. مرحله ای که در برگیرنده برخی از محدودیت ها و در عین حال فرصت های خاص رها شدن از نظام دوقطبی بود. در این مقطع به نظر می رسید که محدودیت های خاص نظام دوقطبی وجود ندارد و این سازمان بویژه در فاصله سالهای 2001-1991 می تواند از فرصت های منطقه ای و بین المللی ایجاد شده بررسی ایفای نقش یک بازیگر مهم در منطقه خاورمیانه جهان اسلام و نظام بین الملل استفاده نماید. در این بررسی معلوم گردید که سازمان تا حدی توانست در شرایط جدید اقداماتی را در زمینه های اقتصادی و فرهنگی انجام دهد و با ایجاد و رونق بخشیدن بیشتر به کمیته ها و سازوکارهای علمی و فرهنگی در جهت رفع نیازهای دول عضو گامهایی را بردارد. اما برخی از موانع، چالشها و محدودیت های درون سازمانی مانند بافت قدرت در داخل سازمان ، اختلافات سیاسی و پررنگ بودن گرایشهای ملی گرایانه و برخی مسایل مربوط به تحولات فزاینده نظام بین الملل مانن رقابت قدرتهای بزرگ در شکل دهی به ساختار نظام بین الملل، تلاش آمریکا برای تک قطبی ساختن جهان ، حادثه یازده سپتامبر2001 میلادی هم چنین مسائل جدید جهان اسلام مانند اشغال افغانستان و عراق توسط آمریکا، مقابله با تروریسم، طرح خاورمیانه بزرگ، طرح صلح اعراب و اسرائیل، تلاش برای مشروعیت بخشیدن به اسرائیل و مساله حقوق بشر و بسط ارزشهای لیبرال دمکراسی، سازمان کنفرانس اسلامی را در عمل با ناکارائی مواجه ساخته و این سازمان نتوانسته است بصورت مطلوب از فرصت های ایجاد شده برای افزایش عملکرد خود و ارتقاء کارائی سازمان استفاده نماید.

در این رساله پرسش اصلی این است که وحدت مسلمین در اندیشه متفکران مسلمان معاصر چیست؟ د رفصل نخست، از کلیات و مقدمات تحقیق سخن به میان آمده، موضوع بیان سوال اصلی هدف تحقیق سابقه و ضرورت تحقیق فرضیه تحقیق شرح و توضیح داده شده است. در این فصل سوال اصلی به چهار سوال فرعی تقسیم شده که محتوای فصول بعدی را تشکیل داده است. در فصل دوم مبانی و ارکان وحدت مورد بحث قرار گرفته، مهم ترین آنها عبارت است از : 1- وحدت عقیده که به اتفاق متفکران عبارت است از توحید، نبوت، معاد و ... 2- وحدت عمل ، آثار و فوائد وحدت نیز مورد بحث قرار گرفته که از جمله آن بازگشت مجد و عظمت مسلین و همچنین در باره عزت ملی و امنیت بحث صورت گرفته است. در فصل سوم عوامل وحدت مورد بررسی قرار گرفته، که به چه وسیله و با کدام انگیزه می توان مسلمین را به هم پیوند داد، که باز مهمترین آنها عبارت است از 1- توحید 2- پیروی از پیامبر اکرم (ص) 3- قرآن کریم 4- نقش قبله در وحدت، حج نماز جمعه، تا بدین طریق بتوان وحدت اسلامی را به وجود آورد. در فصل چهارم به یک مقدمه به بحث موانع وحدت پرداخت شده که با ریزترین آن موانع از دیدگاه متفکران مسلمان عبارت است از 1- فاصله گرفتن از اسلام اصیل و اکتفاء صرف به ظواهر جزئیات و فرعیات دین. 2- جدایی دین از سیاست 3- عقیده بدون عمل که گشت از دور شدن از اسلام اصیل و انحراف و بدعت ها مسلمانان در تعالیم و دستورات دینی مورد اعتقادشان نیز به واسطه عمل نکردن به آنها بر یک سلسله از جدایی ها و تفرقه ها گرفتار می شوند. 4- نژادپرستی ، فرقه گرایی مذهبی، ملی گرایی، جهل و بی خبری که مرض مزمن بلای عمده و ریشه خیلی از بدبختی های مسلمین است. در فصل پنجم راهمکارهای وحدت با توجه به دیدگاه اندیشمندان قرآن کریم و سنت مورد بحث قرار دادهایم. همه مصلحان اسلامی با اختلاف در مزاق و مشرب و با تفاوت در انتخاب راه و کیفیت عمل را نجات امت اسلامی را در بازگشت به اسلام نخستین کسب فضائل اخلاقی، پیوند دین و سیاست و مبارزه با استبداد داخلی و برقراری حکومت اسلامی می دانند و نتیجه بحث در پایان رساله جمع بندی شده که مقصود از وحدت مسلمین از دیدگاه متفکران مسلمان اتحاد وحدت پیروان مذاهب مختلف در عین اختلافات مذهبی در برابر بیگانگان و دشمنان اصلی اسلام است، که مسلمین در صف واحد چون بنیان مرصوص در مقابل دشمنان اسلام مقاومت کنند.

حاکمیت به معنای حق تصرف در شئون دیگران است. با توجه به سه اصل آزاد بودن انسان، اجتماعی بودن او و بی نهایت بودن وی، حق قانون گذاری متعلق به کسی خواهد بود که بر همه جهان تسلط داشته باشد، و او تنها خداوند متعال است. وجود دلایل نقلی و عقلی ما را به این نتیجه رهنمون می شود که حکم به طور استقلالی، اولاً و بالذات متعلق به حق تعالی بوده، و ثانیاً و بالعرض متعلق به کسی است که از جانب خداوند مأذون باشد. بنابر این، حاکم الهی در عصر حضور امام معصوم، خود امام است، و در عصر غیبت، نائب او خواهد بود. بر این اساس، حاکمیت الهی در عصر غیبت، در قالب ولایت فقیه قابل تحقق است. ادله ای مانند استمرار امامت، جامعیت دین و ماهیت احکام، احکام غیراختصاصی امام در اعمال ولایت، و آیات و روایات متعدد، بر ولایتی بودن حاکمیت فقیه تاکید و دلالت دارند. از سوی دیگر، در رابطه با اثبات حق حاکمیت الهی نیز ادله عقلیه محض، نقلی محض و اجماع وجود داشته و قابل استناد است. همچنین اسلام با دموکراسی به مثابه ارزشی به معنای اصالت و استقلال رای مردم فی نفسه مخالف است؛ اما اگر دموکراسی را به مثابه یک روش بدانیم اسلام آن را به شرط آن که انتخاب اکثریت مردم در چارچوب دین و آموزه های آن صورت گیرد می پذیرد. بنابر این، ادله حق حاکمیت مردمی از قبیل حکم عقلیه، سیره عقلا، قاعده سلطنت، روایات، اهل حل و عقد و اصل آزادی و امثال آن، کاملاً مخدوش می باشد. همچنین شبهات مطرح شده در مورد اصل ولایت فقیه، حدود و اختیارات آن، شرایط و ویژگی های فقیه، قلمرو حکومت و غیره، همگی قابل پاسخ می باشند.