نقد ساختارگرا شیوه تحلیلی است مبتنی بر بررسی مناسبات درونی عناصر سازنده یک شکل یا ساختار، شکل، محتوا و معنی یک ساختار ادبی سه مفهوم تنیده در هم هستند که در این تحلیل برتری شکل بر محتوا برجسته است. شکل و قالب یک اثر در واقع چارچوب متشکل از قواعد، قوانین واصول ساختی که کلیت اثر را می سازد و پیام یا محتوا در درون این چارچوب قرار می گیرد. زبان مهمترین عنصر اساسی یک اثر است و چیز یا ماده ای جدا و مستقل از اثر ادبی نیست. چهل و یک حکایت باب اول و چهل و هشت حکایت باب دوم گلستان از نظر ساخت شکل و قالب، ساخت دستوری، ساخت بلاغی و در پایان ساخت معنایی بررسی می شوند. در این بررسی ها ساخت معنایی بر اساس کنشگرهای ششگانه گرماس انجام می گیرد که عبارتند از کنشگر، فرستنده، گیرنده، شی ارزشی، بازدارنده و یاری دهنده. حکایت ها از نظر حجم اکثریت کوتاه و متوسط هستند با موضوع تعلیمی و مضامین مختلف اجتماعی، عاشقانه و گاها فکاهی و طنز را در بر می گیرند. هر حکایت از تقابل های دوگانه برخوردار است که کلیت ماجرا را شکل می دهد و موقعیت های تشکیل دهنده حکایت ها از نظر تقابل های دو گانه و کنشگر ها بررسی می شوند.