در این پایان نامه ابتدا مفهوم معاد و جسمانیت را از نگاه اهل لغت و اصطلاح، معنا نموده و نیز واژه هایی مثل روح، برزخ، نفس و عالم مثال تبیین شده است. آنگاه دیدگاه ابن سینا درباره معاد جسمانی بیان شده است ایشان اصل معاد جسمانی را قبول داشته و از ضروریات دین می داند. ادله نقلی منطقی را از زبان ابن سینا بیان کرده و این مطلب توضیح داده شده است که ابن سینا عود روح به بدن دنیایی را با استدلال عقلی، قابل اثبات نمی داند که مشکلات این امر از گفته های ابن سینا نقل گردیده است. بعد از بیان دیدگاه ابن سینا به بیان نظریه ملاصدرا پرداخته شده است و ابتدا اصل دیدگاه ملاصدرا و ادعای او مبنی بر اینکه معاد جسمانی و کیفیت عود روح به بدن عنصری را با عقل قابل اثبات دانسته است تبیین شده است. انگاه دلیل عقلی ایشان که مبتنی بر یازده اصل است تحت عنوان اصول یازده گانه ملاصدرا برای اثبات معاد جسمانی شرح داده شده است و در مرحله بعد مشکلاتی که اصول ملاصدرا برای اثبات مدعایش دارد تبیین نموده است. در نهایت با یک جمع بندی و یادآوری نکات مشترک بین صدرا و ابن سینا ذکر شده است که در حقیقت معاد جسمانی ملاصدرا نتیجه اش با گفته ابن سینا یکی است. گر چه ملاصدرا در میدان عمل و کوشش برای اثبات فلسفی این موضوع تلاشهای قابل تقدیری انجام داده و مباحث درخور ملاحظه ای را در حوزه عقلی مطرح کرده است.

در این رساله رویکردهای مختلف در باره تعدد ادیان، پلورالیسم دینی از منظر قرآن، و ادله قرآنی طرفداران پلورالیسم حقانیت و نجات و نقد آنها مورد بررسی قرار گرفته است.

پژوهش حاضر در پی نقد و بررسی نظریه تکامل معرفت دینی می باشد که این نظریه تقریبا 16 سال پیشن به جامعه اسلامی وارد شده و مورد کاوش و چالش اندیشمندان قرار گرفته است. سعی این پژوهش بر جمع آوری مباحث طی سالهای گذشته و ارائه دسته بندی تازه می باشد. فصل اول این پژوهش درباره کلیات و تعاریف است در این فصل از تبیین موضوع، هدف، پرسشها، فرضیه ها، اهمیت و تعاریف مفاهیم کلیدی بحث آمده است. فصل دوم این پژوهش مشتمل بر سه مرحله است که عبارت است از: مرحله توصیف، تبیین و توصیه. مرحله توصیف سه رکن دارد که عبارت اند از: 1- تمایز ابدی دین و معرفت دینی، 2- صامت بودن شریعت و 3- تحول عام معارف بشری از جمله معرفت دینی که دی اینجا به بحث بشری بودن معرفت دینی نیز پرداخته شده است. مرحله تبیین دو رکن دارد که عبارت اند: 1- ترابط عمومی معارف، بشری بودن معرفت دینی و 2- مصرفی بودن تمام عیار معرفت دینی. مرحله توصیه نیز مشتمل بر دو رکن است: 1- تکامل عام معرفت دینی و 2- عصری بودن معرفت دینی. و در آخر همین فصل به تبیین پیامدهای نظریه تکامل معرفت دینی پرداحته است که این نظریه مستلزم پلورالیسم دینی، تعدد قرائت ها و تفسیر به رای است. فصل سوم از نقد و بررسی ارکان مرحله توصیف بحث می کند که مشتمل بر نقد و بررسی سه رکن: 1- تمایز دین و معرفت دینی، 2- صامت بودن شریعت و 3- تحول عام معارف می باشد که اینجا به نقد بشری بودن معرفت دینی همان طور که مدعی می گوید بحث شده است. فصل چهارم به نقد و بررسی ارکان مرحله تبیین پرداخته است که این دو رکن را در بر می دارد: 1- ترابط عام معارف که این رکن شامل دلایل عقلی از مدعی و نقد آن و شامل شواهد استقرایی و نقد آن و برهان فر بالذات می باشد؛ 2- تغذیه و مصرف دائمی معرفت دینی از معارف بشری. فصل پنجم از نقد و بررسی ارکان مرحله توصیه بحث کرده است که این مرحله نیز مشتمل بر نقد و بررسی دو رکن است: 1- تکامل معرفت دینی که در این بحث شکاکیت کلی و نقد آن مطرح شده است، و 2- عصری بودن معرفت دینی که ادعای ناممکن و غیرمعقول است. فصل آخر از جمع بندی کل بحث و از نتیجه ای که از این بحث به دست آمده است بحث کرده است و در آخرش هم منابع ذکر شده است.

این تحقیق با عنوان مبانی کلامی جاودانگی دین اسلام با اهداف همچون سهیم شدن در توسعه پژوهشهای دینی، تبیین و آشنای بیشتر با آموزه های دینی، نقد و بررسی شبهات مطرح شده در زمینه جاودانگی دین تدوین شده است. لذا به همین منظور بعد از بیان کلیات و مفاهیم به ضرورت نبوت و علل تجدید آن در گذشته، به عوامل تأثیر گذار در جاودانگی دین اسلام پرداخته است.

این تحقیق دارای یک مقدمه و شش فصل و یک خاتمه می باشد که هر فصل شامل مباحثی می باشد که به نحوی با فصل دیگر در ارتباط است. در مقدمه به یک سلسله مباحث کلی چون تبیین موضوع، پیشینه موضوع، سابقه تحقیق، ضرورت تحقیق، پرسش اصلی، پرسش های فرعی، فرضیه تحقیق، روش تحقیق، اهداف تحقیق بیان شده است. در فصول ششگانه ابتدا به معنا و مفهوم عقل در لغت، اصطلاح، و روایات و مفهوم تفکر عقلانی پرداخته شده است و بیان شده است معانی که برای عقل در روایات مطرح شده است با معنای عقل در اصطلاح فلسفه نیز سازگاری دارد سپس دیدگاههای برخی فرق اسلامی، در مورد تفکر عقلانی بیان شده است و شیوه های تفکر عقلی و منطقی روایات مطرح شده و همچنین استدلالات که از دید روایات مردود می باشد مورد بررسی قرار گرفته است. به دنبال آن جایگاه تفکر عقلی از دیدگاه روایات مطرح شده است و نیز آثار وحجیت تفکر عقلانی مورد بررسی قرار گرفته است و ثابت شده است که در روایات روشهای مختلف عقلی و منطقی وجود دارد و ائمه در عرصه های گوناگون با آن روشها مسائل دینی را تبیین نموده اند. به این بیان که حجیت آن ذاتی است و روایات این حجیت را تایید نموده اند و به تفکر عقلانی اهمیت داده اند. و نیز به محدوده تفکر عقلانی در عرصه اعتقادات، احکام و سایر عرصه ها پرداخته شده است از دید روایات تفکر عقلانی در عصرهای فوق دامنه وسیعی دارد، بطوری که عقلانیت را عامل سلامت دینداری و افراط و تفریط در آن، و از آسیبهای دین مداران و درافتادن به انحرافات معرفی نموده اند و .... بعد از آن فصل پنجم این تحقیق رابطه تفکر عقلانی با وحی مورد توجه قرار گرفته و بیان شده است که روایات بررابطه ی وثیق طولی و عرضی تفکر عقلانی با وحی تاکید دارند و معصومین ع با رویکرد نظری و عملی بر این پیوند اهتمام ورزیده اند در اخیر هم موانع یا آسیب شناسی تفکر عقلانی و نیز عوامل رشد دهنده تفکر عقلانی از منظر روایات بحث شده است به این معنی یک سلسله امور باعث تقویت استدلال و ظرافت بینی انسان در درک حقایق میگردد و اموری نیز هستند که باعث محرومیت انسان از این کمالات می گردد در روایات راه بردها و راهکارهای برای این مساله تبیین شده است.