چکیده به منظور ارزیابی تأثیر فاصله ردیف کاشت و تراکم بوته بر عملکرد، اجزاء عملکرد و کیفیت دانه ذرت شیرین رقم ksc403 آزمایشی به صورت کرت های خرد شده در قالب بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در تابستان سال 1386 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه صنعتی اصفهان به اجرا درآمد. در این آزمایش دو فاصله ردیف کاشت 60 و 75 سانتی متر به عنوان فاکتور اصلی و چهار سطح تراکم 50000، 70000، 90000 و 110000 بوته در هکتار به عنوان فاکتور فرعی در نظر گرفته شد. اثر فاصله ردیف کاشت بر ارتفاع گیاه، شاخص سطح برگ، وزن خشک اندام هوایی در بوته و واحد سطح، تعداد پنجه در بوته و واحد سطح، وزن صد دانه، درصد نشاسته، درصد کل قند های دانه، میزان ساکارز دانه و عملکرد تر و خشک دانه از نظر آماری معنی دار بود. با کاهش فاصله ردیف کاشت از 75 به 60 سانتی متر شاخص سطح برگ، وزن خشک اندام هوایی در بوته و در واحد سطح در مراحل تاسل دهی و رسیدگی، تعداد پنجه در بوته و واحد سطح و همچنین وزن صد دانه، عملکرد تر و خشک دانه و درصد نشاسته دانه افزایش یافت. در حالیکه ارتفاع گیاه، درصد ساکارز دانه و درصد کل قندهای دانه در فاصله ردیف 75 سانتی متر نسبت به فاصله ردیف 60 سانتی متر بیشتر بود. اثر تراکم بوته بر ارتفاع گیاه، شاخص سطح برگ، وزن خشک اندام هوایی در بوته و واحد سطح، تعداد پنجه در بوته و واحد سطح، اجزاء عملکرد، عملکرد تر و خشک دانه و صفات تعیین کننده کیفیت دانه از نظر آماری معنی دار بود. با افزایش تراکم بوته ارتفاع گیاه، شاخص سطح برگ، وزن خشک اندام هوایی در واحد سطح در مراحل تاسل دهی و رسیدگی و تعداد بلال در واحد سطح افزایش ولی وزن خشک اندام هوایی در بوته مراحل تاسل دهی و رسیدگی، تعداد پنجه در بوته، تعداد بلال در بوته، وزن صد دانه، درصد ساکارز دانه و درصد کل قندهای دانه کاهش یافت. با افزایش تراکم از 50000 به 70000 بوته در هکتار تغییر معنی داری در تعداد ردیف در بلال، تعداد دانه در ردیف و تعداد دانه در بلال مشاهده نشد. با اینحال مقادیر مربوط به این صفات در تراکم های بالاتر بطور معنی داری کاهش یافت. اثر متقابل بین فاصله ردیف کاشت و تراکم بوته بر شاخص سطح برگ در مراحل تاسل دهی و رسیدگی، وزن خشک اندام هوایی در بوته در مرحله 30 روز پس از سبز شدن و مرحله تاسل دهی، وزن خشک اندام هوایی در واحد سطح، تعداد بلال در واحد سطح، تعداد دانه در بلال، وزن صد دانه، عملکرد تر و خشک دانه، درصد نشاسته، درصد ساکارز دانه و میزان نرمی بافت دانه معنی دار بود. بیشترین مقدار شاخص سطح برگ و وزن خشک اندام هوایی در واحد سطح در فاصله ردیف 60 سانتی متر و تراکم 110000 بوته در هکتار و کمترین آنها در هر دو فاصله ردیف در تراکم 50000 بوته در هکتار بدست آمد. در حالیکه بیشترین عملکرد تر و خشک دانه از تیمار فاصله ردیف 60 سانتی متر و تراکم 70000 بوته در هکتار و کمترین آن در هر دو فاصله ردیف در تراکم 110000 بوته در هکتار حاصل شد. میزان ساکارز دانه در فاصله ردیف 75 سانتی متر و تراکم 500000 بوته در هکتار و میزان نرمی دانه ها در فاصله ردیف 75 سانتی متر و تراکم 90000 بوته در هکتار بیشترین بود. با توجه به نتایج به دست آمده از این آزمایش بنظر میرسد برای حصول حداکثر عملکرد دانه از ذرت شیرین رقم ksc403، در شرایط آب و هوایی اصفهان تیمار فاصله ردیف 60 سانتی متر و تراکم 70000 بوته در هکتار قابل توصیه می باشد.