نام پژوهشگر: اسماعیل دانش

حقیقت وحی در اسلام و مسیحیت
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه جامعه المصطفی العالمیه - دانشکده الهیات و معارف اسلامی 1385
  اسماعیل دانش   محمدتقی فعالی

پایان نامه موجود به عنوان حقیقت وحی در اسلام و مسیحیت با اهداف سهیم شدن در توسعه و تعمیق بخشیدن به پژوهش های دینی و پاسخ کامل تری به شبهات در حوزه ی حقیقت وحی در اسلام و مسیحیت در دوران های مختلف، تتبع و تدوین شده است که در نوع خودکار جامع و در خصوص وحی مسیحی قبل از قرون وسطی پژوهشی جدید می باشد. این تحقیق به یک سوال اصلی که حقیقت وحی در اسلام و مسیحیت چیست؟ و به چند سوال فرعی، طی چهار فصل پاسخ داده است در فصل اول واژگان کلیدی تعریف شده است. از اقسام هشت گانه وحی در قرآن، مشخص شده که وحی به معنای رسالت و نبوت مورد بحث است. و گونه های وحی نبوی، نحوه ی دریافت وحی، فرق وحی با الهام و وسوسه و ویژگی های وحی تبیین شده است. در فصل دوم از حقیقت وحی در فلسفه و الهیات غرب در چهار دوره ی مختلف بحث شده است. در دوران قبل از قرون وسطی وحی در عهد جدید بر اساس داده های اناجیل و کتاب های تفسیری پیرامون آن به این نتیجه رسیده است که عیسی تجسم وحی و کلمه ی خدا است، عیسی وحی کامل است، و یا اینکه عیسی وحی منزل و تجلی کلمه در دنیا است، در دوران قرون وسطی در سرشت وحی سه دیدگاه یعنی نظریه ی گزاره ای، زبانی و تایخ نجات بخشی مطرح بوده است، و به این نتیجه دست یافته است که وحی گزاره ای و زبانی مجموعه ای از حقایق است که خداوند بر پیامبر القاء کرده است. بر اساس دیدگاه تاریخ نجات بخشی وحی از مقوله ی فعل و حادثه است که به وسیله ی آن خود را در عیسی نشان داده و با مصلوب شدنش نجات را عهده دار شده است. در دوران نوین نظریه شایرماخر که وحی را تجربه ی دینی دانسته است بررسی گردیده و در قرن نوزدهم عده ای که وحی را نتیجه ی بروز شخصیت درونی خوانده است. همچنین به تبیین دیدگاه کارل بارت که وحی اصلی شخص مسیح است پرداخته و مشخص کرده که کلام بارت بر تفاوت خدا با سایر جهان بنیان نهاده شده است. در دوران معاصر وحی اصلی شخص مسیح است و وحی در عیسی تجسم یافته است، و یا اینکه وحی مکاشفه مخصوص خدا برای نجات انسان است. در فصل سوم حقیقت وحی در فلسفه و الهیات اسلامی از نگاه فیلسوفان، متکلمان، عرفا و وحی از نگاه وحی مورد بررسی قرار گرفته است. و به این نتیجه دست یافته که فارابی و ... وحی را نتیجه عقل فعال دانسته اند. از نظر متکلمان بطورکلی وحی با دو رویکرد یعنی زبانی و غیر زبانی بحث شده و مشخص شده که دیدگاه تجربه دینی زبانی نیست. از نظر عرفا وحی کشف و شهود عرفانی است، برخی از مفسران وحی را نتیجه بلوغ دانسته اند. وحی از نگاه وحی به عنوان درک ویژه و سرشت زبانی داشتن آن، به این نتیجه دست یافته است که حقیقت وحی برای غیر پیامبران، قابل درک و فهم نیست دیگران تنها می توانند به آثار آن پی ببرند. در فصل چهارم که مقایسه ی وحی بین اسلام و مسیحیت است اشتراک ها و اختلاف های آن تبیین گردیده است و روشن شده است وحی مسیحی قبل از قرون وسطی با وحی اسلامی، در معنا، ماهیت، وحی مکتوب، و ... اختلاف دارد. اشتراک ها و اختلاف های وحی مسیحی در دوران های قرون وسطی و نوین بیان گردیده و روشن شده است که تجربه ی دینی قابل تطبیق بر وحی نیست.وحی نتیجه بروز شخصیت درونی، در فهم کارل بارت، نتیجه ی نبوغ و کشف و شهود عرفانی مورد نقد قرار گرفته است. از دیدگاه های متکلمان پیرامون وحی، به دست آمده است که نظریه ی کلام حادث، کلام لفظی و شعور مرموز قابل قبول است.