نام پژوهشگر: محمد جاوید حسینی
محمد جاوید حسینی مسلم قلی پور گیلانی
علمای مذاهب اسلامی درباره قصر نماز مسافر اتفاق نظر دارند، و معنای این اصطلاح، کوتاه کردن نمازهای چهار رکعتی به دو رکعت می باشد. پژوهش حاضر با روش کتابخانه ای، شرایط قصر نماز مسافر را بر اساس دیدگاه امامیه بررسی نموده، و این فرضیه را پی گیری می کند که نماز مسافر در شرایط فعلی که سفرها آسان شده، با گذشته متفاوت بوده و نمی توان به معیارهای قدیمی اکتفا نمود. معیار سفر از نظر شارع مقدس، فاصله یک روز راه با وسایل نقلیه همگانی متناسب در هر عصری می باشد. این رأی مطابق با مفهوم سفر از نظر لغت می باشد که به معنای روشنایی روز است. قرآن کریم نیز تلویحاً به کمترین حد سفر به صورت نصف روز برای رفت و نصف روز برای برگشت، اشاره کرده است. فلسفه قصر نماز، لطف و رحمتی از جانب خدا برای مراعات حال مسافر می باشد که در سفر دچار مشقت و سختی است. ابتدای مسافت برای سفرهای شرعی، لحظه ای است که شخص برای سفر حرکت می کند، و در این زمینه فرقی میان خانه یا شهر و روستا نیست. مسافر در برخورد با قواطع سفر مانند وطن، ده روز اقامت، و سی روز مردد بودن، باید نماز را کامل بخواند. همچنین سفرهایی که برای اهداف حرام انجام می شود از حکم قصر استثنا شده اند. کسی هم که به هر دلیلی زیاد سفر می کند، باید نماز را در سفر تمام بخواند. یکی دیگر از شرایط لازم برای قصر نماز، رسیدن به حد ترخص، یعنی جایی که مسافر دل از شهر و دیار خود می کند، می باشد. این محدوده می تواند با نشنیدن صدای اذان و یا ندیدن دیوارهای شهر مشخص شود. بر اساس روایات، مسافر در شهرهای مکه، مدینه، کوفه و کربلا بین قصر نماز و تمام خواندن آن مختار است. همچنین بین قصر نماز و افطار روزه، رابطه تلازم برقرار بوده، و هرگاه در سفر نماز قصر شود، روزه هم افطار می شود، مگر آن که دلیلی بر استثنای بعضی موارد داشته باشیم.