نام پژوهشگر: محمد موسوی نجفی
محمد موسوی نجفی قلبی حسین رضوی
پژوهش حاضر به بررسی تاریخ تشیع در کشمیر، و مهم ترین تحولاتی که شیعیان در این منطقه پشت سر گذارده اند پرداخته است. گسترش دین اسلام در کشمیر توسط رینچن شاه که به دست سید شرف الدین اسلام آورد، آغاز شد. نخستین مبلغ شیعه در کشمیر، میر شمس الدین عراقی می باشد که در سال 884 ه.ق به عنوان سفیر خراسان به کشمیر آمد. او تمامی بت خانه ها را ویران نمود و به جای آن ها مسجد بنا کرد، و در هر مسجدی مبلّغی قرار داد. از دیگر مبلغان شیعه در کشمیر، سید علی همدانی و سید محمد مدنی هستند که به ترتیب در سال های 774 و 796 هجری وارد کشمیر شدند؛ همچنین حکومت خاندان شیعه چک از سال 701 تا 720 هجری در کشمیر موجب رونق بیشتر تشیع گردید، و علما و شاعران بسیاری در این زمان به تبلیغ تشیع می پرداختند. یکی دیگر از حاکمان شیعه، غازی شاه بود که در زمان وی همه اقشار مردم از آزادی کامل دینی برخوردار بودند. این حکومت از سال 968 تا 997 ادامه داشت. خاندان انصاری، موسوی و شیخ بحرینی نیز خدمات دینی زیادی را برای شیعیان انجام داده اند. البته برخوردهای خشنی هم در طول تاریخ با شیعیان صورت گرفته است، که از جمله، میرزاحیدر کاشغری سنی مذهب، اعتمادخان در سال 1032، سیک ها در سال 1246 هجری، و مغولان در سال 1289 اقدام به کشتار شیعیان نموده، اموالشان را غارت کرده، و مساجد و خانه های آنان را آتش زدند. در حال حاضر، شیعیان کشمیر در مناطق وادی کشمیر، له، کرگل و جمون در هندوستان، حدود یک میلیون و پانصد هزار نفر هستند. در مناطق کرگل و له، حدود پانصد نفر از روحانیون تحصیل کرده در حوزه های علمیه نجف و قم، حضور دارند که با مرکزیت مدرسه اثناعشریه اداره می شوند. از مراکز فرهنگی شیعیان در کشمیر می توان به ایجوکیشنل ترست، تنظیم المکاتب، موسسه نشر علوم اهل بیت(ع)، بنیاد امام حسین(ع) ، و جامعه باب العلم اشاره کرد. در مجموع، شیعیان کشمیر از وضعیت اقتصادی و تحصیلات مناسبی برخوردار نیستند.