نام پژوهشگر: غلام قنبر قرایتی

راههای اثبات هلال
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه جامعه المصطفی العالمیه - دانشکده الهیات و معارف اسلامی 1386
  غلام قنبر قرایتی   محمدرضا ضمیری

درباره مسأله جواز تعمیم رویت هلال به دیگر شهرهای اسلامی، دو قول اصلی مطرح شده است؛ اعتقاد به ثبوت رویت هلال در شهر محل رویت و شهرهای مجاور و هم افق، قول مشهور بوده، و اعتقاد به تعمیم ثبوت رویت هلال به تمامی شهرهای دور و نزدیک اسلامی قول غیرمشهور میان فقها می باشد. از آن جایی که خود هلال ملاک عمل بوده، و رویت نسبت به آن طریق می باشد، و ملاک شروع ماه قمری و وجوب صیام، یقین به هلال است، و از سویی هلال یک امر واقعی است که به همان شب اول مربوط است، بنابر این، دیدن با چشم مسلح نیز کفایت می کند. همچنین در این که طول ماه به رویت و مشاهده حسی هلال ثابت می شود، هیچ تردیدی میان فقهای شیعی وجود ندارد. یکی از راه های اثبات هلال مشاهده خود شخص است که آیات و روایات متواتر بسیاری بر حجیت آن دلالت می کند. از دیگر راه های اثبات هلال، بینه است یعنی شهادت و گواهی دو شاهد عادل بر رویت هلال، یا برهان واضح که بنابر نظر کسانی که علم را در رویت هلال لازم دانسته اند، بینه حجیت دارد؛ زیرا بینه علم می آورد یا از نظر شرعی به منزله علم و قطع قرار داده شده است. یکی دیگر از راه های اثبات هلال، شیاع است که عبارت است از شیوع و انتشار چیزی که در صورت تقید آن به علم به حد تواتر می رسد. و ادله حجیت تواتر در حجیت شیاع مقید به علم نیز به کار می رود. همچنین در مورد اثبات هلال با گذشتن سی روز از ماه قبلی، اجماع و نیز روایاتی در حد تواتر وجود دارد. به علاوه، اثبات هلال با حکم حاکم شرع نیز میسر است؛ زیرا عموم و اطلاقات روایاتی که حکم فقیه را نافذ دانسته، و مراجعه به وی را در روزگار غیبت لازم می شمرند، این مسیله را نیز در بر می گیرد.