نام پژوهشگر: قنبرعلی روحانی (تابش)

شعر از دیدگاه اسلام
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه جامعه المصطفی العالمیه - دانشکده الهیات و معارف اسلامی 1380
  قنبرعلی روحانی (تابش)   حسن عابدیان

شعر که به معنای تلاقی عاطفی اندیشه و خیال در زبانی فشرده و آهنگین می باشد، از جمله هنرهای کارآمد در امر هدایت جوامع به شمار می رود. در قرآن کریم، کلمه شاعر چهار مرتبه به کار رفته که در تمام این موارد، برای رد اتهام شاعری از ساحت پیامبر اسلام(ص) بوده است؛ ولی از آیات سوره شعراء می توان نوع نگاه قرآن به مقوله شعر و شاعری را دریافت. مفسرین قرآن، شعرا را به دو گروه تقسیم کرده اند؛ گروهی که با استفاده از قدرت شعر، از حق دفاع نموده و سعی در نزدیک کردن انسان به سر منزل مقصود داشته اند؛ و گروهی که هوس رانی را دامن زده، و حق را باطل و ستمگر را مبارز جلوه می دادند، و عشق و شهوت را به هم در آمیخته اند. گروه دوم در قرآن "غاوون" نامیده شده و مورد مدمت واقع شده اند. در روایات هم دو نگاه ستایش آمیز و مذمت نسبت به شعر وجود دارد؛ از مجموع روایات دسته اول به دست می آید که هرگاه شعری برای ترویج و تبلیغ ارزش های دینی سروده شود ارزشمند است، و این گونه شاعران محبوب ائمه و فرشتگان می باشند. و از روایات دسته دوم به دست می آید که شعرهایی که با چپاول گری، بد مستی، تمتعات و تعیشات آمیخته است، چه در زمان جاهلیت و چه در عصر حاضر، مورد مذمت است. پیشوایان دینی هم در برخورد با شاعران تلاش می کردند که به دلیل نقش مهم آنان در ترویج فرهنگ اسلامی، اعمال ناشایست آن ها را مورد اغماض قرار دهند. بنابر این می توان شعر را به مباح، که شعر حق است، حرام که شعر باطل است، و مکروه که شعر لغو است تقسیم کرد. ایمان، عمل صالح، تلاش در راه تبلیغ ارزش های دینی، ظلم ستیزی، هدف مندی و داشتن خط فکری ثابت، از جمله خصوصیات شاعران متعهد است. همچنین بی ایمانی، بی بند و باری، مدح و مذمت بی جای افراد، نداشتن ثبات در رفتار و هدف قرار دادن شعر، از جمله ویژگی های شاعران غیر متعهد است.