هدف از این پایان نامه بررسی دقیقتر رفتار مدل اتوماتای یادگیری سلولی (cla) و تحقیق در راستای کاربردهای این مدل می باشد. برای نیل به این منظور، سه بخش کاری در نظر گرفته شده است. در بخش اول مطالعه رفتاری بر روی اتوماتای یادگیر سلولی انجام شده و کاربردی از اتوماتای یادگیر سلولی در زمینه تشخیص لبه های تصویر ارایه شده است. در بخش دوم مدل جدیدی از اتوماتای یادگیر سلولی که در آن اتوماتاهای یادگیر توانایی حرکت از یک سلولی به سلول های مجاور دارند، معرفی شده است. مدل جدید معرفی شده در خوشه بندی دادگان مختلف مورد ارزیابی قرار گرفته است. سپس توسعه فازی مدل جدید ارایه و در مسایل خوشه بندی مشابهی مورد ارزیابی قرار گرفته است. در بخش آخر مدل جدیدی از cla-ec با نام continuous cla-ec معرفی شده که در خوشه بندی دادگان و بهینه سازی توابع استفاده شده و نشان داده شده است که در هر دو کاربرد از کارایی بالاتری نسبت به cla-ec برخوردار می باشد.