با افزایش توجه جهانی به کاهش فشار ناشی از مداخلات انسانی بر محیط زیست، توجه به رویکردهایی چون طراحی پایدار و سبز، استفاده از انرژی های تجدید پذیر و طراحی با حداقل انرژی رشد چشم گیری داشته است.طراحی محیط مصنوع با رویکرد استفاده از حداقل انرژی نیازمند تحلیل و ارزیابی گزینه های مختلف در مراحل مختلف طراحی با در نظر گرفتن استراتژی های مختلف بهبود آسایش حرارتی فضای داخلی ساختمان ها و محیط بیرونی است. هدف اصلی در چنین رویکردی، کاهش مصرف انرژی برای مصارف مختلف گرمایش، سرمایش و نورپردازی با مصرف حداقل انرژی است. اتخاذ چنین استراتژی هایی نیازمند ایجاد شناخت دقیق و کامل از شرایط محیطی است. در این رساله کوشش شده است تا عوامل مختلف و اجزای تأثیرگذار در عملکرد اقلیمی بافت تاریخی و ساختمان های مسکونی سنتی آن شناسایی شده و نحوه و میزان نقش هر یک در ایجاد شرایط آسایش حرارتی ارزیابی گردد. از روش علی، تجربی و توصیفی در مراحل مختلف این تحقیق استفاده شده است. جمع آوری اطلاعات جهت انجام تحقیق از طریق مطالعات و برداشت های میدانی در 12 نمونه از ساختمان های مسکونی سنتی دزفول صورت گرفته است. جهت مطالعه و بررسی فرآیند های مختلف طراحی در جهت افزایش کارآمدی انرژی در ساختمان از منابع و اسناد کتابخانه ای و اینترنتی استفاده شده است. رسیدن به راهکارها و اصول بومی در زمینه کنترل و تنظیم شرایط محیطی در داخل و خارج ساختمان گام نخست در این پژوهش است. تجزیه و تحلیل یافته ها و تدوین اصول و استراتژی ها جهت کاربرد یافته ها در معماری امروز مرحله دوم را تشکیل می دهد. با بهره گیری از استراتژی های غیرفعال طراحی در محدوده مطالعه می توان تا 53 درصد در مصرف انرژی صرفه جویی کرد. طبق برآورد های صورت گرفته هزینه های انجام شده در مرحله ساخت جهت افزایش کار آیی انرژی ساختمان، در بازه ای 7 تا 10 ساله از طریق صرفه جویی در مصرف انرژی قابل برگشت است. با بهینه سازی اجزای شوادان و ایجاد جریان تهویه مناسب می توان از آن در جهت گرمایش و سرمایش استفاده نمود و به ساختمان با مصرف انرژی بسیار کم دست یافت.