تغییر کاربری اراضی کشاورزی پس از کم آبی، دومین مشکل اساسی کشاورزی ایران محسوب می شود. شتاب تغییرات اراضی کشاورزی در ایران، تا حد زیادی برآیند رشد و گسترش توسعه همزمان فن آوری و ارتباطات، گرایش بیشتر به شهر نشینی و نزدیکی رقابت ها در عرصه های اراضی کشاورزی می باشد. تغییرکاربری اراضی کشاورزی نمونه ای مهم از تاثیر گذاری انسان بر محیط است. تغییر کاربری اراضی کشاورزی باعث پدید آمدن تغییرات ساختاری در ابعاد اجتماعی، اقتصادی و فیزیکی روستاها شده است. در حالی که سایر تحولات توسعه در سطح روستا، کم تر باعث ایجاد چنین تغییرات وسیعی در محیط روستا می گردد. بنابر تعریف، مجموعه شهری پهنهای جغرافیایی است که از همبستگی عملکردی فعالیت و سکونت بین چندین شهر و کانون جمعیتی به وجود میآید. به گونهای که دارای پیوند کالبدی باشند و نظام یکپارچه فضایی تشکیل دهند. برنامهریزی، طرح ریزی و مدیریت فضایی واحد در این پهنه صورت خواهد گرفت. مجموعه شهری اصفهان به وسعت 8346 کیلومتر مربع ( 8/7 درصد وسعت استان) با شعاعی حدود 50 کیلومتری شامل 36 شهر و 352 روستا و می باشد. بر اساس آمار، این محدوده حدود 31 درصد از مساحت کل اراضی کشاورزی و 5/46 درصد از کل تولید کشاورزی استان را در بر داشته است. شواهد حاکی است منابع تولید کشاورزی این محدوده که مرغوبترین و حاصلخیزترین اراضی کشاورزی استان را در خود جای داده است به علت رشد بالای جمعیت، همجواری اراضی کشاورزی با شهرها و نیاز تفریحی و تفرجگاهی ساکنین منابع تولید کشاورزی در معرض تهدید جدی قرار گرفته و هر ساله ده ها هکتار از اراضی کشاورزی آن تخریب یا تبدیل می گردد. تاکنون پژوهشی در مورد تغییر کاربری اراضی کشاورزی در کلان شهر اصفهان انجام نگردیده بنابراین لازم است تدابیری اتخاذ شود که ضمن توجه منطقی به توسعه شهرها و تأمین نیاز ساکنین، اراضی کشاورزی را از تخریب یا تبدیل محفوظ نگهداشت. در این تحقیق سعی می شود ضمن بررسی روند تحولات تغییر کاربری اراضی کشاورزی، پیامدهای تغییرات کاربری اراضی کشاورزی بر ساکنان روستاهای کلان شهر اصفهان مشخص گردد. روش تحقیق مورد استفاده پیمایشی بوده و آزمون فرضیات و سنجش روابط آماری آن از طریق مدل معادلات ساختاری در محیط نرم افزار lisrel صورت گرفته است که با انتخاب چهار معیار فاصله از کلان شهر، سطح توسعه اقتصادی- اجتماعی، کمیت و کیفیت کشاورزی، نابرابری درآمد و تغییرات نوع فعالیت روستاییان و زیر معیارهای مرتبط با آنها، تاثیرات تغییرات اراضی کشاورزی بر جامعه روستایی کلان شهر اصفهان مورد ارزیابی قرار گرفته است. بر اساس یافته های تحقیق، تغییر کاربری اراضی کشاورزی در سطح توسعه اقتصادی- اجتماعی، کیفیت و کمیت تولیدات کشاورزی،نابرابری درآمد روستاییان، کاهش فعالیت های کشاورزی و افزایش نرخ فعالیت در دو بخش صنعت و خدمات تأثیر بسزایی دارد. همچنین فاصله ازکلان شهر اصفهان در کاهش تغییر کاربری موثر بوده است. برازندگی به دست آمده در مدل معادلات ساختاری ( gfi= 0/989 ) نشان دهنده تایید مدل در بررسی روابط شاخص های تحقیق می باشد.

با توجه به اینکه معیشت اکثر ساکنین روستایی وابسته به بخش کشاورزی است و همچنین نگرانی هایی که طی سال های اخیر پس از انقلاب سبز در نهاده های جدید از جمله کودها و سموم شیمیایی و ... بوجود آمد.توجه به مفهوم توسعه پایدار با توجه به فشارهای زیادی که طی سالهای گدشته به منابع کشور، بویژه در سطوح روستایی وارد و به تخریب آنها منجر شده است، به عنوان یک ضرورت اساسی مطرح می باشد. هدف از انجام این تحقیق، تحلیلی بر توسعه پایدار روستایی بر پایه توسعه کشاورزی پایدار در مناطق روستایی شهرستان فسا از توابع استان فارس است. نوع پژوهش، از نظر هدف کاربردی و از لحاظ روش انجام تحقیق، توصیفی و تحلیلی می باشد. جامعه ی آماری در این تحقیق را، سرپرست خانوار شهرستان فسا (18891 n=) تشکیل می دهند. برای انجام این تحقیق از داده های دسته اول و دسته دوم بهره گرفته شده است. داده های دسته اول شامل پرسشنامه ی که شامل دو بخش کشاورزی پایدار و توسعه پایدار روستایی (285 نفر به صورت تصادفی طبقه ای)، و داده های دسته دوم نیز شامل آمارها و اطلاعاتی است که از جهاد کشاورزی شهرستان و سازمان آب منطقه ای استان فارس گرفته شده است. پایایی آن توسط ضریب آلفای کرونباخ بالای(75/0) است. تجزیه و تحلیل داده ها در این پژوهش، دارای 2 بخش تحلیل توصیفی، تحلیل استنباطی (تحلیل عاملی،t تک-نمونه ای و تحلیل رگرسیون و تحلیل خوشه ای، t مستقل) می باشد. نتایج تحقیق نشان می دهد بین توسعه پایدار روستایی و توسعه کشاورزی پایدار ارتباط معناداری وجود دارد که شاخص کشاورزی پایدار حدود 54 درصد واریانس را تبیین می کند و شاخص توسعه پایدار روستایی نزدیک به 18 درصد واریانس را تبیین می کند. و همچنین از نظر شاخص های آب، خاک، اشتغال و درآمد و رعایت اصول پایداری، کشاورزی شهرستان فسا در حالت پایدار قرار دارند.