این پژوهش در تابستان 1391 در یک آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملأ تصادفی با سه تکرار به اجرا در آمد. در این آزمایش نهالهای یکساله از نهالستان یزد تهیه و در همان محل با شرایط آب و هوایی یکسان تیماردهی شد. نهال های مورد نظر در تیمارهای صفر (شاهد)، 5 ،10 و 20 دسی زیمنس بر متر کلرید سدیم به صورت یک روز در میان محلول دهی شدند، محلول دهی شاهد نیز با آب مقطر صورت گرفت. اعمال تیمارها دو ماه طول کشید، سپس گونه های مورد نظر جهت انجام برخی آزمایش ها به آزمایشگاه انتقال داده شد. از شاخص های مورد بررسی در این پژوهش اندازه گیری مقدار پرولین به روش بیتس، قندهای محلول به روش کوچرت، کلروفیل با دستگاه کلروفیل سنج (spad)، سدیم و پتاسیم به روش فلیم فتومتری و محتوای رطوبت نسبی به روش یاماساکی و دیلنبورگ انجام شد. همچنین طول ریشه و ساقه با خط کش میلیمتری و وزن تر و خشک ریشه و ساقه با ترازوی sartarius (مدل 211bp) با دقت 001/0 اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که با افزایش غلظت شوری مقدار پرولین و قندهای محلول در اندام های هوایی و زیرزمینی دو گیاه سنجد معمولی و زیتون تلخ به طور معنی داری افزایش یافت، به طوریکه در شوری 20 دسی زیمنس بر متر، مقدار پرولین برگ در گیاه زیتون تلخ نسبت به شاهد 13 برابر شد و کاربرد دو پیش تیمار نیتروپروسایدسدیم(snp) و سالیسیلیک اسید(sa) باعث کاهش مقدار پرولین در این غلظت شد، همچنین در گیاه سنجد، در شوری 20 دسی زیمنس بر متر، مقدار پرولین ریشه نسبت به شاهد 3 برابر شد و کاربرد دو ماده مذکور تأثیر معنی داری در مقدار پرولین در این غلظت ایجاد نکرد. همچنین با افزایش شوری، مقدار سدیم در برگ زیتون تلخ و ریشه سنجد به طور معنی داری در دو غلظت 10 و 20 دسی زیمنس بر متر افزایش یافت و کاربرد snp باعث کاهش جذب سدیم در غلظت 20 شد. در مقابل مقدار پتاسیم به طور معنی داری در اندام های هوایی و زیرزمینی زیتون تلخ و برگ سنجد کاهش یافت. در هر دو گیاه مذکور افزایش شوری در دو غلظت 10 و 20 باعث کاهش معنی دار مقدار کلروفیل نسبت به شاهد شد، که این کاهش در گیاه زیتون تلخ بیشتر از سنجد مشاهده شد. کاربرد سالیسیلیک اسید تأثیری در مقدار کلروفیل ایجاد نکرد ولی snp باعث افزایش مقدار کلروفیل در هر دو غلظت شد. با افزایش شوری وزن خشک ریشه و وزن تر دو گیاه کاهش معنی داری را نشان داد و کاربرد دو ماده مذکور باعث افزایش وزن تر و خشک شد. با توجه به آزمایشات صورت گرفته و مقایسه فاکتورهای رشدی از جمله وزن تر و خشک ریشه دو گیاه و همچنین مشاهدات صورت گرفته حین محلول دهی مشخص گردید که گیاه زیتون تلخ گیاهی حساس در برابر شوری 5 دسی زیمنس به بالا می باشد و در مقابل، سنجد گیاهی مقاوم به شوری به شمار می آید. پس می توانیم در اراضی شور نسبت به کاشت گیاه سنجد اقدام نماییم. دو ماده سالیسیلیک اسید و نیتروپروسایدسدیم نیز با بهبود بخشیدن فاکتورهای رشدی در هر دو گیاه توانستند تا حدودی از اثرات سوء تنش بکاهند، پس می توانیم در مناطق شور جهت مقاومت گیاه زیتون تلخ از سالیسیلیک اسید و نیتروپروساید سدیم استفاده کنیم.

چکیده در این تحقیق اثر سرب، کادمیم و تیمار همزمان نیتروپروساید سدیم (snp) بر بعضی از خصوصیات فیزیولوژیکی و مورفولوژیکی گیاه سنجد و زیتون تلخ اندازه گیری و همچنین میزان جذب کادمیم و سرب در ریشه، ساقه و برگ اندازه گیری شد. نهال های یک ساله و هم اندازه سنجد خوراکی و زیتون تلخ که در مخلوط رس، ماسه و کود به نسبت مساوی کشت شده بودند از نهالستان شهرستان یزد تهیه و در یک آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در سه تکرار قرار داده شد. محلول هایی با غلظت های صفر (شاهد)، 100، 200 و 400 میلی گرم بر لیتر از عناصر مورد مطالعه، بدون ماده snp و یا همراه 750 میلی گرم بر لیتر از ماده snp تهیه شد. گونه های مورد مطالعه به مدت 60 روز تحت تیمار 200 میلی لیتر از محلول های مذکور (از طریق خاک) قرار گرفت. بعد از آماده نمودن نمونه های ریشه، ساقه و برگ مقدار سرب و کادمیم با استفاده از دستگاه جذب اتمی مدل novaa300))، مقدار پرولین به روش bates، قندهای محلول به روش kochert، مقدار کلروفیل با دستگاه spad، محتوی آب به روش ritchie، مالون دآلدئید به روش heath وpacker ، طول ریشه و ساقه با خط کش میلی متری و وزن آن ها با ترازوی با دقت 001/0 مورد سنجش قرار گرفت. نتایج نشان داد با افزایش غلظت این دو عنصر در خاک میزان جذب آن ها در ریشه، ساقه و برگ افزایش یافت. میزان انباشت در هر دو گونه و برای هر دو عنصر در ریشه بیشتر از ساقه و برگ بود. افزایش کادمیم و سرب در خاک باعث افزایش میزان پرولین در هر دو گیاه شد. میزان کلروفیل نیز در هر دو گیاه تحت تنش عناصر سنگین کاهش یافت. میزان قندهای محلول در برگ و محتوی نسبی آب برگ در هیچ یک از دو گیاه و برای هیچ یک از دو عنصر تغییر معنی داری نداشت. حضور عناصر سنگین در خاک باعث کاهش رشد ریشه در دو گیاه شد. کاربرد snp باعث افزایش میزان کلروفیل و رشد ریشه در دو گیاه مورد مطالعه تحت تنش عناصر سنگین شد.