این پژوهش به¬منظور تعیین اثرات پرتو گاما (100 و 150 کیلوگری)، هیدروکسید سدیم (50 گرم در کیلوگرم ماده خشک)، اکسید کلسیم (160 گرم در کیلوگرم ماده خشک) و ترکیب آن¬ها بر ارزش تغذیه¬ای کاه سویا انجام گرفت. پس از عمل¬آوری، ترکیب شیمیایی نمونه¬ها با استفاده از روش¬های استاندارد تعیین شد. آزمایش تجزیه پذیری شکمبه¬ای با استفاده از تکنیک کیسه-های نایلونی انجام شد. به¬منظور برآورد فرآسنجه¬های تولید گاز نمونه¬ها، از آزمون تولید گاز استفاده شد. قابلیت هضم برون¬تنی نمونه¬ها با استفاده از روش کشت بسته انجام شد. بررسی درجه بلورینگی نمونه¬ها با استفاده از تکنیک پراش پرتو ایکس انجام شد. عمل¬آوری بر ترکیب شیمیایی کاه سویا موثر بود (05/0p<). به¬جز پرتو گاما (150 کیلوگری) (05/0p?)، سایر تیمارها باعث افزایش مقدار خاکستر، و کاهش مقدار ماده آلی شدند. پروتئین خام توسط تیمار پرتو گاما (100 کیلوگری) افزایش، و توسط تیمارهای هیدروکسید سدیم، هیدروکسید سدیم+ پرتو گاما (100 کیلوگری) و اکسید کلسیم + پرتو گاما (100 و 150 کیلوگری) کاهش یافت. مقدار الیاف نامحلول در شوینده اسیدی توسط مواد شیمیایی و نیز استفاده توأم از پرتو گاما (100 و 150 کیلوگری) با مواد شیمیایی کاهش یافت. تمامی تیمارها باعث افزایش تجزیه پذیری موثر در سرعت¬های عبور 2، 5 و 8 درصد در ساعت شدند (05/0p<). پرتو گاما (100 و 150 کیلوگری) بیشترین تأثیر را در افزایش این صفت داشت. عمل¬آوری باعث افزایش پتانسیل تولید گاز شد (05/0?p). بیشترین مقدار این صفت در تیمار هیدروکسید سدیم+ پرتو گاما (100 و 150 کیلوگری) مشاهده شد. قابلیت هضم برون¬تنی ماده خشک و ماده آلی تحت تأثیر پرتو گاما، هیدروکسید سدیم و استفاده توأم از هیدروکسید سدیم و پرتو گاما افزایش یافت (05/0p<). اما اکسید کلسیم و استفاده توأم از آن با پرتو گاما بر این صفات بی¬تأثیر بودند. فرآسنجه¬های تخمینی شامل انرژی قابل متابولیسم و اسیدهای چرب کوتاه زنجیر تحت تأثیر عمل¬آوری افزایش یافتند (05/0p<). بیشترین افزایش در تیمارهای هیدروکسید سدیم+ پرتو گاما (100 و 150 کیلوگری) مشاهده شد. به¬جز تیمار هیدروکسید سدیم (05/0p?)، سایر تیمارها باعث کاهش بازده تولید توده میکروبی شدند (05/0p<). با بررسی الگوی پراش پرتو ایکس، مشاهده شد که تمامی تیمارها باعث کاهش درجه بلورینگی نمونه¬های کاه سویا شدند. در مجموع تیمارهای پرتو گاما، هیدروکسید سدیم و ترکیب آن ها تأثیر بیشتری در بهبود ارزش تغذیه¬ای کاه سویا داشتند.