چکیده وزارت در دوره ی سامانی اهمیّت زیادی داشت و امور حکومت به وسیله وزیر اداره می شد. وزیر ریاست و نظارت بر سایر دیوان-ها را بر عهده داشت. دارا بودن سابقه دیوانی برای وزیر از مواردی بود که در انتخاب او تأثیر داشت. هنگامی که امیر، خردسال بود، وظیفه وزیر سنگین تر می شد. با تدبیر وزیران، بسیاری از شورش ها و عصیان ها فرو نشانده شدند. تا زمانی که وزیر در رأس امور بود و مقام و مرتبه ای بالاتر از سایر اٌمرا داشت، حکومت سامانی در اوج قدرت به سر می برد. از هنگامی که وزارت بازیچه درباریان و نظامیان گشت و اهمیّت خود را از دست داد، حکومت سامانی از دوره ی اوج خود فاصله گرفت. در زمان اوج و شکوه حکومت سامانی، وزارت بالاترین منصب حکومت بعد از امیر محسوب می شد، امّا هر چه حکومت سامانی جلوتر رفت، از مرتبه و مقام وزارت کاسته شده و وزیر به یک مقام درباری تبدیل شد. در نتیجه ی کاهش نقش وزیر، حکومت سامانی به سمت فروپاشی و اضمحلال قدم گذاشت. وزارت در عهد سامانی کارکردهای چندی بر عهده داشت. عزل و نصب کارگزاران و سپهسالار، تعیین ریاست دیوان ها، نظارت و رسیدگی به کار لشکریان، نظارت بر خزانه و خراج و ترتیب دادن امور مالی حکومت و موارد دیگر. از مهمترین کارهایی بودند که وزیر در راستای برعهده گرفتن کارکردهای خود انجام می داد. وزیر سامانی به عنوان فرمانده یا سردار نظامی در لشکرکشی ها و جنگ ها شرکت می کرد. ولی تا آنجا که می توانست واسطه صلح بین امیر سامانی و طرف مقابل می شد و روابط حکومت سامانیان را با همسایگانش دوستانه نگه می داشت. یکی از مهمترین ویژگی های وزیران سامانی حمایت از علم و ادب و دانش بود و وزیران به علم و دانش علاقه فراوانی داشتند و در گسترش آن می کوشیدند، از شعرا و دانشمندان حمایت زیادی می کردند و به آنها صله و جایزه های زیادی می دادند. به همین علّت دانشمندان و شاعران و هنرمندان زیادی به دربار سامانی کشیده شدند و در سلک خواص امیران و وزیران قرار گرفتند. علاوه بر این وزیران به شهر سازی، عمران و آبادانی در قلمرو حکومت توجّه زیادی داشتند. مکان های مذهبی و غیر مذهبی بسیاری در قلمرو سامانیان ایجادکردند. این تحقیق بر آن است تا با رویکردی توصیفی تحلیلی به بررسی کارکرد وزارت در دوره ی سامانی پرداخته و عملکرد هر کدام از وزیران را در بر عهده گرفتن این کارکردها نشان دهد. کلید واژه ها: سامانیان، وزارت، بلعمی، جیهانی، عٌتبی