متوتروکسات ( mtx) یک داروی آنتی متابولیک است، که به طور گسترده برای درمان انواع سرطان از جمله سرطان سینه، پوست، سر و گردن یا شش استفاده می شود. این دارو آنالوگ اسید فولیک است که موجب مهار سنتز پورین و پریمیدین شده و همین عملکرد موجب اثرات درمانی و سمیت آن می شود. عملکرد ژنوتوکسیک داروهای ضد نئوپلاستیک موجب توسعه سرطان ثانویه در بیماران، می شود. یکی از جالب ترین روش های پیشگیری از بیماری استفاده از آنتی اکسیدان ها ، برای محافظت بافت در برابر آسیب سمی ایجاد شده است. اتیل پیروات به عنوان افزودنی شیمیایی و کنگر فرنگی به عنوان یک گیاه، خاصیت آنتی اکسیدانتی داشته و ظرفیت نجات سلول های آسیب دیده توسط استرس اکسیداتیو را دارند. هدف از این تحقیق بررسی اثرات عصاره کنگرفرنگی و اتیل پیروات بر برخی از پارامترهای اسپرم ، تغییرات هیستوپاتولوژی و توان باروری (ivf) در بیضه موش های درمان شده با متوتروکسات است. مواد و روش ها: 48 سر موش سوری بالغ نر به 6 گروه 8 تایی تقسیم شدند.: گروه 1: به عنوان کنترل سالم mg/kg 1/0 آب مقطر، روزانه به صورت ip دریافت کردند. گروه2: mg/kg20 متوتروکسات را یک بار در هفته به صورت ip دریافت کردند. گروه 3: mg/kg 300 عصاره هیدروالکلی کنگر را روزانه به صورت گاواژ دریافت کردند. گروه 4: متوتروکسات را همراه با کنگر فرنگی، به مقدار و روش مشابه دریافت کردند. گروه 5: mg/kg 40 اتیل پیروات را روزانه به صورت ip دریافت کردند. گروه 6: متوتروکسات و اتیل پیروات را با همان دوز بیان شده به صورت ip دریافت کردند. حیوانات یک روز بعد از پایان دوره تیمار( 30 روز) با جابجایی مهره های گردن آسان کشی شدند.پس از نمونه گیری، اسپرم های گرفته شده از اپی دیدیم، برای ivf و اندازه گیری پارامترهای مختلف به محیط کشت انتقال یافتند . بیضه سمت چپ برای تثبیت به محلول فرمالین نمکی 10% منتقل شدند. پس از تثبیت، برش گیری و رنگ آمیزی، نمونه-ها توسط میکروسکوپ نوری مورد مطالعه قرار گرفتند. و بیضه سمت راست را جهت مطالعات هیستوشیمیایی به فریزر 70- درجه ی سانتیگراد انتقال داده شد. خون گرفته شده از قلب حیوان سانتریفوژ و سرم بدست آمده تا زمان سنجش تستوسترون در دمای 70- درجه ی سانتیگراد منجمد گشت. نتایج: داروی متوتروکسات موجب کاهش معنی داری (p<0.05) در شاخص های اسپرماتوژنز، تعداد و میزان تحرک اسپرم ها، درصد اووسیت لقاح یافته، درصد بلاستوسیست ها، تستوسترون و در عین حال افزایش معنی داری (p<0.05) در میزان اسپرم های مرده و اسپرم با dna آسیب دیده، درصد جنین های تحلیل رفته و سطح مالون دی آلدئید شد.در حالی که دریافت روزانه عصاره هیدروالکلی کنگر فرنگی و اتیل پیروات سبب بهبود در پارامترهای مذکور گردید. نتایج بدست آمده از این مطالعه نشان داد که داروی متوتروکسات به واسطه اعمال استرس اکسیداتیو می تواند موجبات آسیب بافت بیضه را فراهم آورد، درحالی که اتیل پیروات و عصاره هیدروالکلی کنگر فرنگی با قابلیت مهار رادیکال های آزاد و فرآیند های اکسیداتیو می توانند به گونه ای موثر در برابر اثرات ناشی از این دارو نقش ایفا کند.