نام پژوهشگر: ساره عطایی ترشیزی
ساره عطایی ترشیزی جمشید قنبری
با پبشرفت ابزارهای رصدی در طول موج های بلند مشخص شد که دسته ی خاصی از قرص های پیش سیاره ای وجود دارند که دارای حفره ای در ناحیه ی میانی هستند. از آنجا که تصور می شود این قرص ها مرحله ی بین قرص پیش سیاره ای و قرص نخاله باشند، آنها را گذارقرص می نامند. مشاهدات اخیر آشکار ساخته است که در لبه ی خارجی تعدادی از این گذارقرص ها ساختارهایی نامتقارن وجود دارند. یک سیاره ی پرجرم هم می تواند حفره را شکل دهد و هم نامتقارنی ها را از دو طریق بیضی کردن لبه ی خارجی حفره یا ایجاد گرداب بوجود آورد. ما تفاوت این دو ساختار نامتقارن را برای وشکسانی های مختلف قرص و جرم های متعددی برای سیاره بررسی کردیم و معیاری برای رصدگران ارائه دادیم. ما نشان دادیم که اگر تفاوت چگالی غبار بین ناحیه ی نامتقارن و دیگر نقاط قرص بسیار زیاد (بیش از 70 برابر) باشد حتماً ساختار نامتقارن گرداب است ولی اگر در حد تفاوت چگالی گاز باشد، نامتقارنی ناشی از بیضی شدن لبه ی شکاف است. این مسئله اهمیت گرداب ها در به دام انداختن غبار و تشکیل سیارات را نیز نشان می دهد. به همین دلیل ما ماندن پیش سیاره ی تازه تشکیل شده را در درون گرداب مورد بررسی قرار دادیم. ما گردابی را در یک برآمدگی فشار در قرص ایجاد کردیم و سیاراتی با جرم مختلف را در آن قرار دادیم تا اندرکنش گرانشی گرداب و سیاره را مورد بررسی قرار دهیم. ما متوجه شدیم که حتی سیاراتی با جرم بسیار کم (حدود 0.1 جرم زمین در سیستمی با ستاره ای خورشید-مانند) در درون گرداب باقی نمی مانند و در نتیجه ی اندرکنش گرانشی با قرص، از گرداب بیرون می آیند و به یکی از دُم های گرداب قفل می گردند. این مسئله اگر چه مانع ادامه ی رشد سیاره در گرداب و تبدیل آن به سیاره ی غول می شود ولی نشان می دهد که گرداب نقش مهمی در به دام انداختن سیارات دارد.