هدف پژوهش حاضر بررسی نقش نظام آموزشی در آموزش و آگاهی بخشی مهارت های تشکیل خانواده و ازدواج به دانش آموزان مقطع متوسطه بود. پژوهش حاضر کیفی می باشد برای جمع آوری اطلاعات از دو روش مصاحبه و اسنادی استفاده گردید. اسناد مورد بررسی در این پژوهش کتاب های دین و زندگی دوره متوسطه و سند تحول بنیادین آموزش و پرورش است. برای انجام مصاحبه از متخصصین ( جامعه شناسی، روان شناسی، تعلیم و تربیت، کارشناسان آموزش خانواده و مشاوران)و دانش آموزان مقطع متوسطه استفاده گردیده است. روش پژوهش از نوع کیفی و در تجزیه و تحلیل داده ها رویکرد توصیفی- تفسیری که به سمت تفسیری-تجریدی سوق پیدا می کند، استفاده شده است. نتایج به دست آمده از پژوهش، این است که دانش ها و مهارت های ازدواج و تشکیل خانواده که نظام تعلیم و تربیت می تواند به دانش آموزان مقطع متوسطه آموزش دهد شامل دانش های فردی و دانش های دوطرفه ی زوجین و همچنین مهارت های فردی و مهارت های دوطرفه ی زوجین است. دانش های فردی مثل تعریف ازدواج و خانواده، هدف ازدواج و خانواده، مفهوم بلوغ و انواع آن، مختار بودن در ازدواج، خودشناسی(خودآگاهی) و غیره. دانش های دو طرفه ی زوجین مانند دانستن شباهت ها و تفاوت های زن و مرد،دانستن حقوق و تکالیف زن و مرد، داشتن ملاک و معیارهای انتخاب همسر، دوستی های قبل از ازدواج، شناخت خانواده طرف مقابل و غیره. مهارت-های فردی مانند معیارهای تصمیم گیری، روان شناسی فردی، حل مسئله، صداقت در گفتار و کردار، برخورداری از سواد عاطفی و هیجانی، کسب آمادگی برای رویارویی با مشکلات زندگی مشترک، اهمیت مشورت با بزرگ ترها و غیره. مهارت های دو طرفه ی زوجین مثل تعاملات اجتماعی و مهارت های ارتباطی موثر، پذیرش واقعیت ها و پرهیز از رویا، هم طرازی و هم سطح کردن انتظارات و توقعات، راهکارهای همزیستی و سازگاری، اهمیت تحقیق برای شناخت طرف مقابل. روش های آموزش دانش ها و مهارت های ازدواج شامل روش های آموزش رسمی و روش های آموزش غیر رسمی است. روش های آموزش های رسمی مانند تشکیل کارگاه های آموزشی، مباحثه های گروهی، پروزه و فعالیت های تحقیقی، ایفای نقش. روش های آموزش غیر رسمی مانند نمایش فیلم، معرفی الگوهای موفق جامعه و دعوت از آنها، الگوگیری از زندگی پیشوایان دینی، داستان-های مذهبی و اجتماعی، در قالب شعر و تصویر، تهیه ی سی دی های آموزشی، کلاس های آموزشی والدین. مولفه های موثر در آموزش دانش ها و مهارت ها شامل عوامل درون مدرسه و عوامل برون مدرسه است. عوامل درون مدرسه ای مانند احساس نیاز در آموزش و پرورش، وجود افراد متخصص در آموزش و پرورش برای آموزش، رابطه ی قلبی معلم و دانش آموز، ممانعت از ایجاد جو تحریک پذیری در فضای کلاس، تهیه و تدوین منابع آموزشی، هم کلاسی ها و هم سالان، نتیجه بخش و اثربخش بودن آموزش در زندگی. عوامل برون مدرسه ای از قبیل فرهنگ عامه جامعه و خانواده، شکستن قالب ها و کلیشه های سنتی، هماهنگی بین نهادهای مختلف مانند مدرسه، صداو سیما(رسانه ها) و خانواده، آموزش خانواده و غیره.