زمانی که سخن از والدسالاری است، منظور ما از والد، اصطلاحی است که در روان شناسی ِ اریک برن، در توصیف یکی از حالاتِ سه گانه ی «من» به کار رفته است؛ بر بنیاد نظریّه ی اریک برن، آدمی در هر موقعیّت از زندگی، به تناسب شرایط، در یکی از سه حالتِ من قرار دارد و از همان حالتِ من به کنشگری و تبادل با دیگران می پردازد؛ منظور از والدسالاری، وضعیّتی است خاص که در آن، مردم برای افرادی که از حالت والد به کنشگری می پردازند، ارج و حرمتی افزون قائل می شوند و ترجیح می-دهند به چنین افرادی اقتدار و مشروعیت بخشند؛ وضعیّت و روی کردی که نشان از استبدادزدگی دارد و پیامد آن گسترش خودکامگی در جامعه است. پژوهش پیش رو، با بررسی و ارزیابی دو اثر برجسته ی ادبی، سیاست نامه و تذکره الأولیاء، در پی اثبات این مدّعا است که چگونه فرهنگ حاکم بر این نگاشته ها، فرهنگی والدسالارانه و مروّج والدسالاری است؛ نشانگان فرهنگ والدسالار که عبارتند از: بسامد کنشگری و تبادل از حالت والد در فرادستان، نگاه نابرابر به جایگاه افراد در اقشار، مناسک والدسالار و آلودگی های والدسالارانه و...، در دو اثر ادبی مورد بررسی مشاهده می شوند؛ مسأله ای که به مخاطب اثر هشدار می دهد، در صورتی که این آثار ادبی با نگاهی ناقدانه به خوانش گرفته نشوند، سبب گسترش والدسالاری و در پی آن استبدادزدگی در میان مخاطبان خود می گردند. پژوهش پیش روی، از چهار جستار فراهم آمده است؛ در جستار نخست با اریک برن و نظریّات بنیادین او آشنا می شویم؛ در جستار دوم، در جست وجوی نشانگان و منشأ زبانی ـ روان شناختی خودکامگی، گمانه هایی بر بنیاد نظریّات برن مطرح می سازیم. در جستار سوم صحت گمانه ها را در سیاست نامه مورد ارزیابی قرار می دهیم و در نهایت، در جستار چهارم به بررسی گمانه ها در تذکره الأولیاء می پردازیم.