نام پژوهشگر: سمیه قانع پور
سمیه قانع پور اسماعیل ملکوتی خواه
این پژوهش با موضوع تفسیر روایی سوره هود آیات 99ـ50 بر پایه روایات اهل بیت (علیهم السلام) است که به شیوه کتابخانه ای و روش تحلیلی انجام گرفته است. هدف اصلی از آن ارائه تفسیری مبتنی بر روایات از این سوره و اهمیت بخشی به نقشی که روایات در فهم معانی و مقاصد و تفسیر قرآن می توانند ایفا نمایند می باشد. این پژوهش دارای دو دامنه ی قرآنی و روایی است که دامنه ی قرآنی آن مفاد ظاهری آیات و دامنه ی روایی آن مجموعه ی روایات تفسیری أهل بیت (علیهم السلام) از تفاسیر مأثور می باشد. این بخش از آیات سوره هود به بخشی از زندگی شش پیامبر الهی می پردازد. با توجه به تاریخی بودن مطالب طرح شده در این آیات غالب روایات، مربوط به این آیات، روایات تفسیری اند و به بیان زندگی این پیامبران و زندگی اقوام ایشان پرداخته اند. علاوه بر آن برخی روایات به بیان معانی الفاظ و برخی نیز به تأویل آیات یا تطبیق آیات بر مصادیق دیگری پرداخته اند. به طور کلی در این پژوهش 115 روایت مورد بررسی قرار گرفته است که 86 روایت تفسیری، 10 روایت تأویلی، هشت روایت تطبیقی، شش روایت معنا شناخت و پنج روایت نیز سوره شناخت هستند. از این آیات و روایات مربوط به آن نکات و عبرت هایی قابل برداشت است که در پنج عنوان کلی آموزه های اعتقادی، اخلاقی ـ تربیتی، اجتماعی ـ سیاسی، تاریخی و اقتصادی سامان یافته اند. در مجموع 322 آموزه استخراج شده است که از این بین، بیشترین آموزه های مربوط به این آیات، آموزه های اعتقادی است که به موضوعاتی از قبیل وحدانیت خداوند، ربوبیت الهی، شرک و کفرورزی به خداوند، توبه و استغفار پرداخته اند. پس از آن آموزه های تاریخی دارای بیشترین فراوانی می باشد.آموزه های اقتصادی هم کمترین تعداد را به خود اختصاص داده اند. از جمله مهم ترین نتایج به دست آمده در این پژوهش عبارت اند از: قطعی بودن نیاز تفسیر قرآن به روایات، تفسیری بودن أکثر روایات ذیل این دسته از آیات، هماهنگی بین مفاد ظاهری با مدلول روایات، پرداختن روایات به نکات تاریخی مربوط به زندگی اقوام و وجود نوعی همگونی میان نحوه عذاب این اقوام. کلیدواژه ها: تفسیر، روایات تفسیری، تفسیر روایی، تفسیر اثری، سوره هود، گونه ها، آموزه ها