نام پژوهشگر: سوسن ولی اهری
سوسن ولی اهری امیرحسین ناظمی
یکی از بخش های مهم در هر سیستم آبیاری از جمله آبیاری قطره ای به منظور اصلاح سیستم و مدیریت هر چه بهتر آن و افزایش طول عمر سیستم، بررسی و ارزیابی میدانی آن است. در این مطالعه 5 سیستم آبیاری قطره ای در شبکه سد ستارخان انتخاب گردید و عملکرد آن ها از نظر فنی مورد ارزیابی قرار گرفت. اندازه گیری ها طبق دستورالعمل اداره حفاظت خاک آمریکا (scs) انجام شد. در کلیه سیستم ها دبی قطره چکان ها، فشار ابتدا و انتهای لوله های لترال بر روی مانیفلد انتخابی اندازه گیری شد. در هر سیستم روی مانیفلد انتخابی، چهار لوله لترال در ابتدا، یک سوم فاصله از ابتدا، دو سوم فاصله از ابتدا و انتهای مانیفلد انتخاب شد و روی هر لوله لترال نیز با در نظر گرفتن همان تناسب در 4 نقطه اندازه گیری صورت گرفت. در کل سیستم در حال کار، حداقل فشار ورودی لترال بر روی مانیفلدهای در حال کار نیز اندازه گیری شد. نتایج اندازه گیری ها نشان داد که در همه مزارع، دبی اندازه-گیری شده قطره چکان ها دبی اسمی را نشان نمی داد که این به دلیل نامناسب بودن توزیع فشار و گرفتگی قطره چکان ها یا ایجاد تغییرات در ساختمان قطره چکان ها و یا ضریب تغییرات ساخت بالای قطره چکان ها می باشد. یکنواختی پخش آب در سیستم ها (?eu?_s) بین 13/48 تا 8/82 درصد متغیر و به عبارتی عملکرد سیستم ها بر مبنای این شاخص در محدوده ضعیف تا خوب بود. راندمان پتانسیل کاربرد چارک پایین در سیستم ها (?(pelq?_s در محدوده 31/43 تا 52/74 درصد متغیر بود. به طوری که فقط یکی از مزارع دارای عملکرد نسبتاً خوب و بقیه مزارع دارای عملکرد ضعیف بودند. راندمان کاربرد چارک پایین مزارع (? (aelq?_s در محدوده 7/52 تا 79/68 درصد متغیر بود بر مبنای این شاخص نیز همه مزارع دارای عملکرد ضعیف بودند. در همه مزارع درختان بیشتر از نیاز آبی، آب دریافت می کردند و تلفات عمقی وجود داشت. به طور کلی از دلایل پایین بودن عملکرد سیستم ها می توان به توزیع نامناسب فشار در سیستم ها، اختلاف فشار زیاد در سیستم ها، نامناسب بودن عمق آب آبیاری، پایین بودن دانش و مهارت آبیاران و مدیریت ضعیف بهره برداری از سیستم ها اشاره نمود. همچنین برای بررسی دقت مدل هایدروس در شبیه سازی توزیع رطوبت در محل قطره چکان، از شاخص های آماری rmse و r^2 استفاده شد. بر اساس نتایج حاصل پیش بینی مدل در مقایسه با داده های مشاهداتی مزرعه ای از دقت خوبی برخودار بود و مقادیر مشاهداتی و برآورد شده بر یکدیگر مطابقت دارند. نتایج این بررسی استفاده از هایدروس را به عنوان وسیله ای برای بررسی و طراحی فعالیت های مدیریتی آبیاری قطره ای (فاصله بهینه قطره چکان ها و ... ) توجیه می کند.