نام پژوهشگر: آلاله بریمانی
آلاله بریمانی بهنار امین زاده
با ورود به قرن 21 و گسترش شهرنشینی، روند ساخت وسازهای حوزه های مسکونی در شهرها به مراتب شاهد رشد چشمگیری می باشد. سودآوری فعالیت در بخش ساخت وساز حوز? مسکونی، در شهرهای ایران سبب شده است تا شاخص ها و معیارهای کیفی محیط زندگی در طراحی مجموعه های مسکونی نادیده انگاشته و نتیجه حاصل از آن عاری شدن محیط های مسکونی از هویت و حس مکان برای ساکنان شان باشد. در این میان، نظریات گوناگونی در زمینه حس مکان، عوامل موثر و معیارهای سنجش آن از سوی صاحبنظران ارائه شده است که پدیدارشناسی مکان را هم می توان در زمره آنها قرار داد. در پژوهش حاضر، گام اول آشنایی با مفاهیم پدیدارشناسی، پدیدار مکان و سکونت و همچنین عوامل موثر در ساختار مکان می باشدکه بر پایه این مفاهیم و تکمیل آن ها، مولفه ها، زیرمولفه ها و عوامل موثر در احراز حس مکان(گام دوم) تدوین گردید. به منظور سنجش حس مکان(گام سوم)، پرسشنامه ای کیفی بر اساس مولفه های سه گانه تهیه شدکه برای پاسخ به هرسوال صفات متضاد مرتبط با آن سوال در دو سوی طیفی با ارزشگذاری 1 (به عنوان ارزش حداقل) تا 6 (به عنوان ارزش حداکثر) درنظرگرفته شد- میانگین حاصل از برایند سوالات هر بخش به عنوان معیار سنجش استخراج شد- و در نهایت در سه نمونه موردمطالعه(مجتمع مسکونی بهجت آباد، مجتمع مسکونی سبحان و شهرک اکباتان) توزیع و نتایج حاصل از آن استخراج گردید. تحلیل نتایج ابتدا در هر نمون? مورد مطالعه به طور مجزا و برپایه سوالات پرسشنامه، زیرمولفه ها و مولفه ها صورت پذیرفت وسپس در ارتباط با هر مولفه، وضعیت هر سه نمونه به صورت تطبیقی مورد ارزیابی قرار گرفت؛ در نهایت پایان بخش گام چهارم، مقایسه حس مکان هر سه نمونه با هم بوده است. نتایج حاکی از آن بود که در هر سه نمونه، میانگین به دست آمده برای هر سه مولفه، از مرز میانه(ارزش3) فراتر می باشد. باید این نکته را مطرح نمودکه برای ارزیابی حس مکان در هر نمونه، حاصل جمع جبری میانگین سه مولفه به عنوان عدد نهایی حس مکان ملاک عمل نبوده است بلکه می بایست مولفه های سه گانه از میانه حد واسط ارزش بیشتری را به خود اختصاص دهد تا بتوان آن نمونه را دارای حس مکان برای ساکنان خود عنوان نمود. در گام پایانی بر اساس تمامی تحلیل های صورت گرفته(جزء تا کل) و با مدنظر قراردادن شرایط و نتایج حاصل برای هر سه نمونه ضوابط و معیارهایی به منظور ارتقای کیفیت فضاهای مسکونی و احراز حس مکان تدوین و ارائه شد.