در تحقیق حاضر، ابتدا رمزگردانی درون جمله ای در چارچوب مدل زبان ماتریس و نظریه صفر مورد تحلیل قرار گرفت و سپس نقش های مختلف رمزگردانی بین جمله ای در کلاس های درس مطالعه گردید. داده های هر دو نوع رمزگردانی با ضبط و یادداشت برداری از تعاملات معلّمان دوزبانه با دانش آموزان دوزبانه مقطع ابتدائی جمع آوری شدند. تحلیل داده های رمزگردانی درون جمله ای نشان داد که در کل، داده های رمزگردانی ترکی آذری فارسی با اصول و فرضیه های مدل زبان ماتریس مطابقت دارد. امّا تبیین ساخت های رمزگردانی شده سببی و ظاهر شدن گروه کمیّت نمای فارسی در جملات رمزگردانی شده، برخی از اصول مدل زبان ماتریس و پیش بینی این مدل در تشکیل جزایر زبان درونه را نقض کرد. بنابراین داده ها در چارچوب نظری? صفر مورد تحلیل قرار گرفت و عدم انطباق برخی از داده ها با این نظریه مشخص شد. با تحلیل بیشتر این نوع نمونه ها، نشان داده شد که در گزینش یکی از دو نوع آرایش نحوی متفاوت زبان های شرکت کننده در ساخت های رمزگردانی شده، علاوه بر عوامل زبانی، عوامل غیرزبانی نقش اساسی دارند. در ادامه، رمزگردانی بین جمله ای معلّمان دوزبان? ترکی آذری فارسی در کلاس های درس، بررسی شد و 9 دلیل یا نقش آموزشی و تربیتی برای رمزگردانی معلّمان مشخص شد. اهمیّت هر یک از این نقش های رمزگردانی نه گانه، در قالب پرسشنامه ای از 305 نفر از معلّمان ابتدائی مناطق مختلف آموزش و پرورش استان اردبیل مورد پرسش قرار گرفت. تحلیل داده ها بر اساس آزمون فریدمن نشان داد که معلّمان با همه نقش های رمزگردانی در کلاس درس موافقند هرچند درباره اهمیّت هر یک از این نقش ها با یکدیگر اختلاف نظر دارند. نتایج تحقیق، نشان داد که نقش های آموزشی و تربیتی رمزگردانی معلّمان دوزبان? ترکی آذری فارسی در راستای تحقق اهداف والای نظام آموزش و پرورش است و معلّمان از رمزگردانی زبانی برای برآورده ساختن نیازهای دانش آموزان خود استفاده می کنند.