نیکوتین از ترکیبات سیگار، و از عوامل اصلی اختلال عملکردی در ارگان های مختلف بدن به حساب می آید. نیکوتین ترکیبی آلکالوئیدی است که از نظر داروشناسی یک محرک است، و نیز اصلی ترین عامل اعتیاد به سیگار به شمار می آید. تاثیرات نیکوتین بر دستگاه تناسلی نر و باروری شناخته شده است. بومادران با گل های سفید،(a.millefolium)، گیاه خودرو است، که جزو گیاهان دارویی دسته بندی می گردد، و دارای ویژگی های آنتی اکسیدانتی و ضد انعقادی می باشد. این مطالعه به منظور ارزیابی توانایی عصاره الکلی بومادران، در برابر تاثیرات زیان بار ناشی از مصرف نیکوتین در دو دز متفاوت، در بافت بیضه، صورت پذیرفت. بدین منظور، 25 سر موش صحرایی نر نژاد ویستار، پس از دوره ی 15 روزه سازگاری با محیط، به طور تصادفی به 5 گروه تقسیم گردیدند. دو گروه (گروه 1 و گروه 3)، نیکوتین را به ترتیب در دز های mg/kg-bw 2/0 و 4/0 روزانه به صورت تزریق داخل صفاقی دریافت نمودند. گروه های (2 و 4) علاوه بر دریافت نیکوتین در دزهای به ترتیب mg/kg-bw 2/0 و 4/0 ، به صورت داخل صفاقی، عصاره ی الکلی بومادران را نیز به میزانmg/kg-bw120 روزانه و به صورت گاواژ دریافت نمودند. طول مدت درمان 48 روز تعیین گردید، و گروهی نیز به عنوان کنترل در نظر گرفته شد. 24 ساعت پس از آخرین درمان، پس از اخذ نمونه های سرمی، تمام حیوانات با گاز co2آسان کشی و سپس کالبدگشایی گردیدند. ابتدا بیضه ها اخذ و توزین گردید. پس از ارزیابی پارامترهای خصوصیات اسپرم، بیضه ها پس از طی مراحل ثبوت، تهیه مقطع و رنگ آمیزی های مختلف، از نظر تغییرات مورفولوژِیک، مورفومتریک، شاخص اسپرماتوژنز و میزان بافتی چربی و کربوهیدرات ها، مورد بررسی قرار گرفتند. مقادیر سرمی تستوسترون، lh، fsh، ldh، sod وtaocمورد ارزیابی قرار گرفت. از سویی میزان mda، no و ttmبافت بیضه، اندازه گیری گردید. گروه های 1 و 3 کاهش معنی دار (05/0 p<) در وزن بدن و وزن بیضه ها، tdi، پارامتر های استریولوژیک (قطر لوله های منی ساز، ارتفاع اپیتلیوم لوله های منی ساز، ضخامت کپسول بیضه، تعداد سلول های لیدیک و سلول های رده ی اسپرماتوژنز)، را نشان دادند. در این دو گروه تغییرات ساختاری در بافت بیضه، مانند پرخونی عروق بافت بیضه، ادم بافتی و حفره دار شدن اپیتلیوم، به همراه افزایش معنی دار ضخامت اپیتلیوم مشاهده گردید. تجویز نیکوتین در دزهای mg/kg-bw 2/0 و 4/0، به شکل معنی دار، سبب کاهش مقادیر سرمیfsh، lh، sod،taoc و تستوسترون و افزایش مقادیر سرمی ldhگردید. همچنین در این گروه ها کاهش میزان ttmو افزایش مقادیر mdaو noدر بافت بیضه مشاهده گردید.در حالیکه مصرف همزمان عصاره ی الکلی بومادران به همراه دو دز یاد شده ی نیکوتین، سبب تاثیر مثبت و بهبود معنی دار پارامتر های ذکر شده، گردید. از یافته های این مطالعه ی چنین بر می آید که نیکوتین به واسطه ی اعمال مختلف مانند تاثیرات اکسیدانتی، سبب تخریب و آسیب بافت بیضه می گردد، و عصاره ی الکلی بومادران تاثیرات مثبت خود را با مهار آسیب استرس اکسیداتیو، در جهت بهبود آثار زیان بار نیکوتین برروی ناباروری ایفا می نماید.