همسان همسری (یا ازدواج با افراد دارای ویژگیهای مشابه) از جمله یکی از ابعاد مهم الگوی انتخاب همسر است. مطالعات متعدد نشان داده اند که افراد نه به طور تصادفی بلکه بر اساس شباهت های جسمی و نیز اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی با یکدیگر ازدواج می کنند. مطالعه حاضر بر اساس یک پژوهش پیمایشی در شهر یزد، عوامل تعیین کننده همسان-همسری زوجین را بررسی می کند. داده ها از طریق یک پیمایش مقطعی، در بهمن 1391 در میان یک نمونه 419 نفری در شهر یزد، جمع آوری و مورد تحلیل قرار گرفته است. یافته ها بیانگر آن است که، اکثریت پاسخگویان بر این باورند که عدم تناسب (در ویژگی‏هایی نظیر سن، تحصیلات، و ....) از عوامل به وجودآورنده مشکلات بعدی در زندگی زناشویی است. همچنین، پاسخگویان ابراز داشتند که همسانی در تحصیلات، منزلت شغلی، ازدواج با همشهری و عدم همسانی در سن باعث تفاهم و درک بیشتر زوجین، تربیت بهتر فرزندان و ... می شود، علاوه براین، نتایج مبین آن است، که ازدواج با هم محلی در میان زوجین و خانواده هایشان با اندک نوساناتی در سطح بالایی بوده است؛ به گونه ای که همشهری و هم محلی بودن والدین بیشترین تأثیر را بر الگوی ازدواج همسان زوجین داشته است. در ارتباط با منزلت شغلی، بیشترین میزان همسانی زوجین در بین مشاغل سطح متوسط مشاهده شده است اما، این همسانی در بین زوجین نسبت به والدین شان کاهش آرامی را نشان می دهد. نتایج تحلیل دو متغیره نشان داد که، همسانی سنی با تحصیلات، سن ازدواج، نسبت خویشاوندی و نحوه انتخاب همسر، همسانی تحصیلی با محل تولد زوجین، سن ازدواج زن، نحوه انتخاب همسر، همسانی شغلی با منزلت شغلی و سن ازدواج زن نسبت، خویشاوندی زوجین، همسانی جغرافیایی با محل تولد زوجین، منزلت شغلی و سن ازدواج شوهر در ارتباط است. یافته های حاصل از تحلیل چند متغیره بیانگر آن است که، از بین عوامل مرتبط با همسان-همسری سنی، سن ازدواج زوجین و تحصیلات زن، همچنین، تحصیلات زن بر همسانی تحصیلی، مرتبه شغلی زوجین بر همسانی شغلی، محل تولد زن و سن ازدواج شوهر بر همسانی جغرافیایی موثر است. نهایتاً، شاهد افزایش در روند همسان همسری سنی، شغلی و به طور تقریبی جغرافیایی و کاهش اندک همسان همسری تحصیلی در شهر یزد بوده ایم.