چکیده یک جدایه از ویروس پیچیدگی شدید بوته ی چغندرقند (bsctv-ir) و ویروس ایرانی پیچیدگی بوته ی چغندرقند (bctirv) به عنوان عوامل پیچیدگی بوته ی چغندرقند و گیاهان دولپه ای در ایران شناخته شده اند. به منظور بررسی تنوع ژنتیکی در بین جدایه های این دو ویروس در طی فصل های زراعی 89-88 و 90-89 نمونه برداری از مزارع چغندرقند، گوجه فرنگی، فلفل، لوبیا، شلغم، تربچه و بادمجان پنج استان خراسان رضوی، فارس، کرمانشاه، کهگیلویه و بویراحمد و بوشهر صورت گرفت. پس از استخراج دی ان ای از بافت گیاه، آزمون pcr با استفاده از آغازگرهای اختصاصی bsctv-ir وbctirv ، تکثیر کننده ی قسمتی از ژن مربوط به پروتئین پوششی، انجام شد. محصول pcr هر ویروس پس از خالص سازی تعیین ترادف گردید. پس از تجزیه و تحلیل ترادف ها و رسم درخت های تبارزایی، نتایج به دست آمده نشانگر واگرایی جدایه های bctirv بر اساس مکان جغرافیایی بود در حالی که جدایه-های bsctv-ir چنین حالتی را نشان نمی دادند، همچنین تنوع میزبانی بر تنوع ژنتیکی این جدایه ها تاثیر گذار نبود. bsctv-ir دارای دامنه ی میزبانی وسیع تری نسبت به bctirv بوده و میانگین آلودگی bsctv-ir در چغندرقند کمتر از bctirv بود اما در گیاهان دیگر از جمله فلفل، گوجه فرنگی و علف های هرز میانگین آلودگی bsctv-ir بیشتر بود. به منظور بررسی فراوانی دو ویروس در سه استان خراسان رضوی، فارس و بوشهر داده های به دست آمده از آزمون pcr با استفاده از نرم افزار sas مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. تجزیه ی واریانس ناپارامتری براساس رتبه ی مزارع چغندرقند آلوده در منطقه ی بحرآباد از شهرستان جوین و در شهرستان نیشابور واقع در استان خراسان رضوی نشان داد که آلودگی به bctirv در این مناطق فراوان تر از آلودگی بهbsctv-ir می باشد در حالی که در شهرستان چناران فراوانی bsctv-ir به طور بسیار معنی داری بیشتر از bctirv بود. بررسی های مشابه نشان داد که در شهرستان اقلید و مرودشت از استان فارس تفاوت معنی دار در فراوانی دو ویروس دیده نمی شود. در استان بوشهر به علت عدم ردیابی bctirv در این استان نیاز به بررسی فراوانی دو ویروس وجود نداشت. این بررسی ها همچنان نشان داد در مزارع با سنین کمتر، bctirv فراوانتر از bsctv-ir و در مزارع با سنین بیشتر bsctv-ir فراوانتر از bctirv بوده است. بر این اساس می توان نتیجه گرفت که احتمالاً bctirv در مزارع زودتر از bsctv-ir ایجاد آلودگی می کند و به غلظت بالاتری می رسد، چون در شرایط مشابه باند حاصل از تکثیر ژن پروتئین پوششی bctirv قوی تر از bsctv-ir بود. در بخش دیگری از این مطالعه به منظور بیان پروتئین پوششی bctirv، تکثیر چارچوب خوانش v1 به وسیله ی یک جفت آغازگر اختصاصی bctirv صورت پذیرفت. قطعه ی 749 جفت بازی تکثیر یافته پس از خالص سازی، در ناقل بیان pqe30 همسانه سازی شد. پلاسمید نوترکیب به سلول های باکتری e.coli سویه ی m15 منتقل گردید و سلول های باکتری تراریخت شده توسط iptg القا شدند. بررسی بیان پروتئین از طریق الکتروفورز در ژل پلی آکریل-آمید حاوی sds یک نوار پروتئین با وزن مولکولی 30-26 کیلو دالتون را مشخص نمود که با وزن تخمین زده شده برای محصول ژن مورد نظر تطابق داشت. آزمون آنالیز لکه گذاری پروتئین (وسترن بلات) با استفاده از anti-his به عنوان پادتن، صحت بیان پروتئین مورد نظر را تصدیق نمود. از پروتئین ترکیبی بیان شده می توان در تولید آنتی سرم نوترکیب برای استفاده در آزمایش های مولکولی و سرولوژیکی به منظور ردیابی عامل بیمار ی در سطح مزرعه بهره برد.