نام پژوهشگر: زینب پورمحمد
زینب پورمحمد باقر یعقوبی
اگر نگاهی به مطالعات انجام شده در زمینه ی یادگیری زبان دوم داشته باشیم این نکته از دید خواننده دور نمی ماند که تمرکز اکثر این آثار بر روی ابعاد کلامی زبان بیشتر بوده، این در حالی است که تعامل بین دو فرد واستفاده از زبان چیزی فراتر از کلام است و ابعاد مختلف ارتباط غیر کلامی نظیر تماس چشمی، خیره شدن، حالات دست و صورت، حالت ایستادن و ژست خاص افراد در چگونگی و ادامه ی تعامل موثر است. به نحوی که تصور تعاملات اجتماعی تنها در قالب کلام غیر ممکن به نظر می رسد زیرا رفتارهای غیرکلامی بخش اعظمی از روابط اجتماعی افراد را تشکیل می دهند. در تعاملات کلاسی معلم زمینه هایی را بوجود می آورد که زبان آموزان را در موقعیت استفاده از زبان مقصد قرار می دهد. سوالاتی که معلم می پرسد میتواند فرصت شرکت در تعامل را به زبان آموز بدهد نظیر سوالاتی که معلم برای بدست آوردن میزان فهم زبان آموزان از مطلب ارائه شده مطرح میکند. این مطالعه با اقتباس از نظریه اجتماعی فرهنگی (ویگوتسکی 1978) که در آن یادگیری به عنوان فرآیند مشارکت در تعاملات اجتماعی در نظر گرفته می شود، از گفتمانکاوی به عنوان ابزار متدلوژیکی برای این تحقیق استفاده کرده تا تاثیر رفتار غیر کلامی معلمان حین پرسش برای دریافت میزان فهم زبان آموزان، بر روی استفاده از زبان توسط زبان آموز را در نظر بگیرد. بدین منظور تعاملات کلاسی پنج معلم به مدت پانزده ساعت تدریس و تعداد ده درس مورد مشاهده و تصویر برداری قرار گرفت. سپس اطلاعات جمع آوری شده توسط محقق جز به جز به رشته تحریر درآورده شد. تحلیل این اطلاعات نشان می دهد که بکار گیری برخی از رفتارهای غیر کلامی نظیر نداشتن تماس چشمی و بکارگیری زمان انتظار محدود، کنش های تعاملی ای را ایجاد میکند که در آن فضای تعامل برای زبان آموزان محدود در نتیجه فرصت مشارکت مطلوب از آنها گرفته می شود. اما بکارگیری آن دسته از رفتارهای غیرکلامی نظیر برقراری تماس چشمی مناسب، خم شدن نسبی معلم به طرف زبان آموز، داشتن حالت پرسش گرانه در چهره و بکارگیری زمان انتظار مبسوط، منجر به بروز فضای تعاملی سازنده در این کلاس ها شده است.