این پژوهش در آغاز مبانی و لوازم "تولرانس" را بررسی و ناسازگاری آن با معارف اسلامی را می نمایاند. سپس تساهل و تسامح مبتنی بر آموزه های اسلام را در دو ساحت تشریع و رفتار می شناساند و مبانی و خاستگاه آن را در آیات و روایات تبیین می کند. در ادامه مهم ترین قواعد فقهی نمایانگر سهله و سمحه ذاتی اسلام (تساهل و تسامح در تشریع) را بررسی می کند. در پایان کاربرد، مصادیق و نمودهای روشن تساهل و تسامح در فقه و قوانین حقوقی برگرفته از اسلام را - در هر دو ساحت تشریع و رفتار – بر می شمارد. در مباحث گوناگون این رساله که مبتنی بر آموزه ها و منابع اصیل اسلامی است از آراء و نظرات تفسیری، فلسفی، فقهی و اصولی علمای برجسته مکتب اهل بیت (ع) بویژه اندیشه های امام خمینی (ره) به طور گسترده بهره گیری شده است.