امیر عنصرالمعالی در قرن چهارم و پنجم هجری، کتابی در چهل و چهار باب برای پسر خود گیلان شاه نوشته است، تا تجربیات خود را در مسایل گوناگون زندگی به او بیاموزد. این کتاب نثری ساده دارد و حکایاتی که مولف آورده است، همه خواندنی است و آن را می توان نموداری از تمدن اسلامی پیش از مغول به شمار آورد. سعدی از درخشان ترین چهره های ادب ایرانی در قرن هفتم است. گلستان حاصل تجربیات، سفرها و مطالعات او است. طرز سخن او بر استواری لفظ و روانی معنی مبتنی است. در این پایان نامه سعی شده است، بین گلستان سعدی و قابوس نامه عنصرالمعالی مقایسه ای انجام گیرد و این دو اثر از لحاظ موضوع، محتوا، سبک، نگارش و ... مورد بررسی قرار گیرند و عمده شباهت ها و تفاوت های این دو اثر ذکر گردد. ضرورت این مقایسه به این جهت است که خوانندگان با علوم و معارف این دو کتاب و هم چنین با افکار و اندیشه های دو مولف بیشتر آشنا گردند و نیز به این پرسش که آیا سعدی در تصنیف گلستان به قابوس نامه نظر داشته است یا خیر؟ و اگر داشته تا چه حد از علوم و معارف آن استفاده کرده است ؟ پاسخ داده شود.